Giữa trập trùng Miền Tây - Yên Bái, có một vùng đất vút lên thăm thẳm tận mây trời, bốn mùa bảng lảng gió sương - đó là Suối Giàng nằm ở độ cao trên 1.300 mét so với mực nước biển. Vùng sinh thái Suối Giàng quanh năm mát mẻ tựa Sa Pa và Đà Lạt. Mùa đông nhiệt độ có thể xuống tới 0 độ và có những ngày xuất hiện băng giá. Nơi đây cũng chính là xứ sở của chè Shan tuyết cổ thụ hàng trăm năm tuổi, hòa quện với không gian văn hóa của đồng bào Mông đã bao đời gắn bó với nghề thu lượm chè Shan tuyết – báu vật mà mẹ thiên nhiên ban tặng, làm ra đặc sản riêng có của Suối Giàng.

“ …  Chót vót trên cao đỉnh Suối Giàng

Một vùng rộng lớn giống chè shan

Cây to, tán rộng vươn trong gió

Cành lớn búp non nổi tiếng vang…”

Trong quần thể 400 cây chè cổ thụ được công nhận là “Cây di sản Việt Nam” ở trung tâm của vùng chè Shan tuyết trải rộng trên 400 ha, có những cây 300 năm tuổi vẫn“Phùng xuân” tươi tốt giữa sương tuyết Suối Giàng. Hút dưỡng chất từ đất, chắt lọc tinh túy của trời, gội sương, tắm nắng… chè Shan tuyết cổ thụ Suối Giàng là nguyên liệu quý để làm nên những sản phẩm “Đệ nhất danh trà” với hàm lượng IGCG (có tác dụng chống lão hóa và phòng ngừa ung thư) cao gấp 100 lần so với các loại chè thông thường khác.

Người dân thu hoạch chè Shan tuyết Suối Giàng

Chè Suối Giàng, từ lâu đã được sử dụng một cách dân dã với các sản phẩm trà đen và trà xanh. Song, giá trị đích thực của chè Shan tuyết Suối Giàng mới chỉ được tìm lại và đánh thức những năm gần đây bởi sự tâm huyết của các doanh nhân gắn bó với nghề làm trà, tâm nguyện lên Suối Giàng – gửi trọn niềm đam mê với chè Shan tuyết cổ thụ.

Thành lập năm 2007, giữa lúc sản phẩm quý giá từ chè tuyết cổ thụ Suối Giàng có nguy cơ rơi vào quên lãng, với trăn trở của người mang “Duyên nghiệp” với trà, chị Lâm Thị Kim Thoa – giám đốc HTX Suối Giàng đã quyết tâm củng cố niềm tin của đồng bào Mông vùng chè đặc sản Shan tuyết và lấy lại uy tín cho chè Suối Giàng. Sau hơn 10 năm, HTX đã đồng hành sát cành cùng người dân bảo lưu và phát triển vùng chè cổ thụ, làm sống lại thương hiệu và góp phần nâng cao giá trị của trà Suối Giàng. Từ những búp chè Shan tuyết tự nhiên, được thu hái theo đúng quy trình, quy cách; ứng dụng công nghệ lên men và chế biến theo phương pháp truyền thống, HTX Suối Giàng đã làm ra 4 dòng sản phẩm chủ đạo với thương hiệu: “Tuyết Sơn Trà”. Gồm: Diệp trà – sản xuất theo quy trình sao suốt; Hoàng trà – là sản phẩm lên men bán phần. Năng lượng mặt trời giúp trà lên men tự nhiên, giữ hương lâu bền và càng để lâu càng có giá trị; Hồng trà – là trà lên men toàn phần một cách tự nhiên, sấy bằng nhiên liệu sạch, còn gọi là “ Trà đen ” dùng cho tất cả mọi người. Và sản phẩm đặc biệt: Bạch trà với sự độc đáo cả về giá trị dưỡng chất và sự công phu để làm ra sản phẩm có một không hai này. Bạch trà được chế biến từ phần tinh túy nhất của những cây chè Shan tuyết 300 tuổi - ấy là những “Tôm nõn” của búp chè và một năm chỉ thu hái được không quá 3 lượt. Ngoài 4 dòng sản phẩm chính, HTX Suối Giàng còn sáng tạo ra một thức uống không kém phần tinh túy từ nụ hoa chè gọi là: Trà hoa Suối Giàng. Những nụ hoa chè thu hái vào cuối năm, còn ngậm sương núi, trinh nguyên tinh chất hương trà, được sấy bằng nhiên liệu sạch 36 giờ, làm nên Trà hoa Suối Giàng với hương thơm đặc trưng, ngọt hậu và pha được nhiều nước. Cũng bởi vậy, Trà hoa Suối Giàng còn được mệnh danh là “Mỹ vương trà”. 

Các sản phẩm “Tuyết sơn trà” đều có Logo, tem nhãn nhận biết và truy xuất nguồn gốc. Hiện HTX Suối Giàng đã có 3 sản phẩm được chứng nhận OCOP 4 sao – đoạt giải Nhì Cuộc thi Sản phẩm nông sản tiêu biểu do người tiêu dùng bình chọn năm 2020 và là sản phẩm OCOP tiêu biểu vùng đặc biệt khó khăn, cùng nhiều danh hiệu về bình chọn sản phẩm tiêu biểu cấp khu vực và cấp Trung ương. 

Cùng với tăng cường quảng bá giới thiệu về đặc sản chè Suối Giàng và tham gia các sự kiện văn hóa, du lịch, thương mại… HTX thường xuyên phối hợp với chính quyền địa phương, các nhóm bảo vệ vùng nguyên liệu, tuyên truyền hướng dẫn người dân về quy trình thu hái, góp phần bảo tồn và phát triển bền vững vùng nguyên liệu và ngày càng làm ra những sản phẩm mới có giá trị từ cây chè Shan tuyết, khẳng định vị thế “Danh trà” lan tỏa, vươn xa.

Nếu như HTX Suối Giàng là người khởi xướng và tâm huyết khôi phục, phát triển thương hiệu cho trà Suối Giàng, thì HTX Hệ sinh thái du lịch Suối Giàng lại là đơn vị tiếp tục phát triển, nâng chè Suối Giàng trở thành Không gian văn hóa trà Shan tuyết cổ thụ đầu tiên ở Việt Nam – mà người sáng lập là kiến trúc sư trẻ Đào Đức Hiếu.

Cũng với tâm huyết: Tìm lại giá trị độc đáo của trà Suối Giàng và đưa thương hiệu trà Suối Giàng – Yên Bái ra thế giới, góp phần xây dựng “Thương hiệu Trà Việt”, năm 2019 Không gian văn hóa trà Suối Gàng đi vào hoạt động. Đây là nơi hội tụ của các nghệ nhân người Mông bao đời gắn bó với cây chè Shan tuyết cổ thụ và những chuyên gia về trà giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm, kỹ thuật bảo tồn, thu hái và cách chế biến theo chuỗi giá trị sản phẩm; tăng cường quảng bá, giới thiệu, tôn vinh sự độc đáo của trà Suối Giàng và văn hóa thưởng trà. Đến với Không gian Văn hóa trà Suối Giàng, thưởng thức chén trà chắt lọc tinh túy của đất trời, trong âm hưởng du dương của sáo Mông… chúng ta mới cảm nhận được tận cùng của trà Shan tuyết – báu vật quý giá mà mẹ thiên nhiên ban tặng cho đất và người nơi đây. “Nhất thủy, nhì trà, tam pha, tứ ấm” câu trứ danh trong văn hóa thưởng trà, càng trở nên “Tuyệt vời” khi một lần thưởng trà Shan tuyết ở Suối Giàng bằng cả 5 giác quan. Bập bùng lửa ấm, trà thơm dịu ngọt, pha với nước nguồn từ thác Tập Lăng trên núi: Tinh khiết, giàu năng lượng với chỉ số 24.000 Povits, mang đến cho chúng ta cảm giác thư thái, tĩnh tại và đầy cảm xúc tâm giao! Cùng với thưởng trà, du khách còn được hướng dẫn cách pha trà, để phát huy hết tính năng, dưỡng chất của đặc sản Shan tuyết Suối Giàng với sức khỏe con người.

Để đáp ứng nhu cầu thưởng trà, HTX hệ sinh thái du lịch Suối Giàng đã chế biến ra 4 dòng sản phẩm từ chè shan tuyết cổ thụ mang  thương hiệu: “ Đại Lão Vương Trà ” gồm: Diệp trà – thưởng thức vào buổi sáng; Hồng Trà – thưởng thức vào buổi trưa; Hoàng trà – thưởng thức vào buổi chiều và Bạch trà – sản phẩm tinh túy nhất từ búp chè, dành cho thưởng thức vào buổi tối.

Cùng với Không gian văn hóa trà Suối Giàng – một sản phẩm du lịch độc đáo, HTX hệ sinh thái du lịch Suối Giàng còn mở lớp dạy miễn phí cho trẻ em người địa phương cách chăm sóc, chế biến và hiểu về giá trị của cây chè shan tuyết cũng như ý thức bảo tồn và phát triển giống cây đặc sản của quê hương. Các em còn được học cách pha trà giới thiệu với du khách; học ngoại ngữ, kỹ năng sống và làm du lịch….với mong muốn tất cả người dân vùng chè Suối Giàng cùng tham gia vào chuỗi giá trị chè Shan, hướng tới xây dựng trà Suối Giàng thành sản phẩm quốc gia – quốc bảo của Việt Nam.

Trong chiến lược tổng thể của mình, HTX hệ sinh thái du lịch Suối Giàng đang từng bước hoàn thiện các hạng mục, mở Tea tuor kết nối du lịch với vùng chè cổ thụ Suối Giàng; xây dựng khu chế biến và nghiên cứu về trà; mở hệ thống Tea shop – giới thiệu và bán sản phẩm; quy hoạch Tea garden ( Vườn trà cổ thụ ); thiết lập Tea Iso quản lý chất lượng, hướng tới các sản phẩm “ Đại lão vương trà ” đạt tiêu chuẩn OCOP 5 sao và đăng ký thêm tiêu chuẩn JAS của Nhật Bản, USDA – tiêu chuẩn hữu cơ của Mỹ, tiêu chuẩn Hala của Hồi giáo và tiêu chuẩn ISO 2.2000 về quản lý chất lượng trong quá trình sản xuất. Hiện tại các sản phẩm của HTX đang đạt tiêu chuẩn Ecocert châu Âu. Từng bước xây dựng Bảo tàng trà tại Suối Giàng; xây dựng trung tâm đấu giá, kết nối các vùng trà shan; tổ chức festival Trà cổ thụ vào 2021; đưa trà shan tuyết cổ thụ Suối Giàng tham gia các cuộc thi về trà trên thế giới; hướng tới làm ra những sản phẩm trà cho Chính phủ, doanh nghiệp và các tập đoàn làm sản phẩm mang tính ngoại giao; phát triển trà thành sản phẩm du lịch; mở thương mại điện tử: Snow shan.com.vn; xây dựng kênh phân phối, đưa sản phẩm vào các khách sạn 5 sao; triển khai các điểm pha trà tại các thành phố lớn; mở 100 đại lý tiếp cận khách hàng và cửa hàng trà cho giới trẻ, thay thế các chuỗi cửa hàng trà sữa không được chế biến từ 100% nguyên liệu tự nhiên. Đặc biệt là hướng tới xây dựng 1 thương hiệu trà Việt –“ Tea brand in Viet Nam”  xuất khẩu ra thị trường thế giới và sản xuất phiên bản trà giới hạn  – dòng sản phẩm đỉnh cao, khối lượng 357 gam một hũ, chỉ sản xuất 1000 hũ trong một vụ trà. Tên của người sở hữu sẽ được in trang trọng trên bao gói sản phẩm – xứng danh thương hiệu “Đại lão vương trà” của người tiêu dùng đẳng cấp.

Mời du khách Lên với Suối Giàng, thưởng ngoạn vẻ đẹp thơ mộng của núi ngàn, tham quan trải nghiệm vùng chè shan tuyết cổ thụ, thưởng thức hương vị dịu ngọt tinh khiết của đặc sản “Tuyết sơn trà” và “Đại lão vương trà” được chắt lọc từ tinh túy của núi rừng, tình yêu và sự tâm huyết của người làm trà cho sự cất cánh của trà Shan tuyết cổ thụ Suối Giàng – Báu vật của núi rừng Yên Bái./.

                                                   Thanh Tửu