Di tích Đình Ngòi A hay Đình Cả Mường A thuộc địa phận thôn Làng Chiềng, xã Ngòi A, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái là một trong những ngôi Đình cổ hiện còn lưu giữ những hiện vật lịch sử quý giá, còn nguyên giá trị về văn hóa lịch sử, là một trong những điểm đến của du khách thập phương trong hành trình du lịch tâm linh những dịp lễ tết.

Đình Cả Mường A thờ Cao Sơn Đại Vương Tản viên sơn hay Tam vị thượng đẳng tôn thần, thờ vọng Vua Hùng Vương thứ 18 đã có cách đây hơn 4.000 năm lịch sử. Trải qua các thời đại, trước đây ngôi Đình cả Mường A đã được các đời vua cấp 5 đạo sắc phong. Trong các sắc phong đều nêu thần phả của Đình và giao cho nhân dân phải thờ phụng theo Quốc lễ. Đình còn thờ 2 thủ lĩnh: Thủ lĩnh Phùng Trường Minh dân tộc Dao đỏ và Thủ lĩnh Hoàng Minh Giám dân tộc Tày khao. Cả hai thủ lĩnh đều có công đánh giặc Pháp vào cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX.

Quần thể khu di tích lịch sử Đình Cả Mường A

Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, đình Ngòi A được chọn là một trong những điểm tập kết của bộ đội và dân công ta trước khi tiến quân tiêu diệt đồn Pháp ở Đại Bục, Đại Phác, đồn Dóm - chiến dịch sông Thao năm 1949 và giải phóng Nghĩa Lộ - chiến dịch Tây Bắc 10/1952 nên Đình được xếp vào loại hình di tích lịch sử - văn hóa. Đến năm 2007, Đình Cả Mường A được UBND tỉnh Yên Bái xếp hạng là di tích lịch sử cấp tỉnh theo Quyết định số 2296/QĐ-UBND, ngày 07 tháng 12 năm 2007.

Ngoài việc là ngôi đình cổ có giá trị về lịch sử, di tích lịch sử - văn hóa, Đình Cả Mường A còn bảo lưu được nhiều sinh hoạt văn hoá đặc sắc, gắn với các hoạt động của cư dân nông nghiệp, mang đậm sắc thái của phong tục tập quán bản địa. Hàng năm, cứ đến mùng 6 tháng Giêng (âm lịch) và ngày 17 tháng bảy (âm lịch) trong năm, tại Đình đều tổ chức lễ hội với nhiều hoạt động phong phú của các đồng bào dân tộc sinh sống trên địa bàn xã như: Ném còn, hát Khắp, đẩy gậy, kéo co, các điệu múa của dân tộc Dao, Tày… ngoài ra Đình còn tổ chức nhiều hoạt động tâm linh như dâng hương, mổ trâu tế lễ thu hút đông đảo du khách thập phương cũng như nhân dân trong vùng đến tham dự. Đây cũng là dịp để đồng bào các dân tộc sinh sống trên địa bàn xã Ngòi A có dịp được giao lưu, trao đổi kinh nghiệm cũng như tạo sự gắn kết giữa các dân tộc anh em.

Việc tổ chức các lễ hội hàng năm không chỉ mang tính chất truyền thống mà còn có nhiều ý nghĩa cả về giá trị lịch sử và văn hóa cần được duy trì và phát huy để giúp các thế hệ trẻ biết được giá trị lịch sử của ngôi Đình cổ này, hiểu được phong tục tập quán của các dân tộc, trân trọng giá trị truyền thống quý báu của dân tộc mình. Tự hào về quê hương đất nước và luôn hướng về cội nguồn dân tộc. Nhận thức được giá trị truyền thống văn hóa của các lễ hội truyền thống đối với đời sống của nhân dân cũng như việc phát triển du lịch văn hóa tâm linh, nên Đình Cả Mường A những năm gần đây luôn đón nhận được sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, chính quyền cơ sở, sự đóng góp của nhân dân và du khách. Cùng với đó là sự tăng cường công tác quản lý lễ hội để đảm bảo các yếu tố văn hóa đẹp, lành mạnh tiếp tục được phát huy, làm cho đời sống tinh thần của nhân dân thêm phong phú, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của xã, huyện, hạn chế, đẩy lùi các biểu hiện tiêu cực, lãng phí, xu hướng thương mại hóa..., không làm ảnh hưởng, phá vỡ kỷ cương và không khí tôn nghiêm vốn có của chốn linh thiêng, không làm lu mờ và méo mó các giá trị đích thực của lễ hội.

Tuy nhiên, để cho các hoạt động của lễ hội được duy trì và phát triển, thu hút được nhiều hơn nữa du khách thập phương tham gia. Khu di tích này cần phải được bảo vệ, bảo tồn và tu sửa để được khang trang, bền vững hơn.

Đức Nguyễn