Cây chè vốn là nguồn sống, là nét văn hóa đặc trưng gắn liên với đồng bào người Mông xã Suối Giàng, huyện Văn Chấn. Lễ hội tôn vinh cây chè Tổ là dịp để giới thiệu những nét đẹp văn hoá đặc sắc của dân tộc Mông gắn với phát triển kinh tế - xã hội; tạo môi trường hấp dẫn, thu hút đầu tư vào lĩnh vực du lịch, đẩy nhanh quá trình xây dựng khu du lịch sinh thái Suối Giàng.

Chè Suối Giàng từ lâu đã được giới sành trà bình phẩm là tuyệt hảo, bởi người sành trà đều thừa nhận, hương vị chè Suối Giàng rất độc đáo, không lẫn với bất kỳ loại chè nào. Chè Shan tuyết ở Suối Giàng mọc tản mát, tự nhiên trong rừng, trên độ cao 1.400m so với mặt nước biển, sương mù bao phủ từ sáng đến trưa mới tan. Ngoài yếu tố giống, chất đất, tiểu vùng khí hậu, còn do dao động biên độ nhiệt trong ngày cùng độ ẩm tự nhiên, làm cho chè Suối Giàng có chất lượng tuyệt hảo.

Suối Giàng hay còn được gọi là Cổng Trời, là một xã vùng cao của huyện Văn Chấn, nằm cách trung tâm huyện Văn Chấn 12 km về phía Bắc, bao gồm 4 tộc người cùng cư trú là người Mông, Kinh, Dao, Tày, trong đó người Mông chiếm trên 98%. Cây chè là nguồn sống, cũng là nét văn hóa gắn bó với đồng bào dân tộc Mông nơi đây, là nơi để gửi gắm ước mơ, cảm tạ trời đất đã ban phước lành cho dân bản. Vì vậy, hàng năm cứ vào tháng 10 hoặc đầu xuân mới, theo nghi lễ truyền thống, người Mông Suối Giàng lại sắm lễ cúng cây chè Tổ để cảm tạ trời đất, cảm tạ cây chè shan.

Cây chè tổ (Ảnh: Báo Tiền Phong)

 Chè Shan tuyết cổ thụ tại xã Suối Giàng, huyện Văn Chấn (Yên Bái) được Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam trao bằng công nhận là cây di sản Việt Nam vào tháng 2 năm 2018. Đây không chỉ là sự tôn vinh giá trị độc đáo của chè Shan tuyết cổ thụ Suối Giàng, mà còn hứa hẹn một tiềm năng, mở ra một hướng đi mới cho người dân địa phương. Do đó, Lễ hội tôn vinh cây chè Tổ được tổ chức mang rất nhiều ý nghĩa đối với người dân xã Suối Giàng cũng như huyện Văn Chấn.

Nhằm thiết thực chào mừng kỷ niệm 60 năm ngày Bác Hồ thăm Yên Bái (25/9/1958 - 25/9/2018); kỷ niệm 71 năm ngày thành lập Đảng bộ huyện Văn Chấn (30/9/1947 - 30/9/2018); hưởng ứng Tuần Văn hóa - Du lịch Mường Lò và Lễ hội khám phá danh thắng Quốc gia ruộng bậc thang Mù Cang Chải năm 2018, sáng 21/9, tại xã Suối Giàng, huyện Văn Chấn đã tổ chức Lễ hội tôn vinh cây chè Tổ.

Tại Lễ hội, đại biểu và du khách thập phương được hòa mình vào những nét đẹp truyền thống của dân tộc Mông Suối Giàng như lễ cúng tôn vinh cây chè Tổ 300 năm tuổi tại Khu quần thể 400 cây chè Shan tuyết cổ thụ do thầy cúng Giàng Nhà Lử - là bậc cao niên đức độ, có uy tín trong dòng họ và dân bản xã Suối Giàng thông hiểu phong tục tập quán của người Mông làm chủ lễ. Du khách còn được tham gia trải nghiệm các hoạt động hái chè, chế biến và thưởng thức sản phẩm chè Shan tuyết. Cùng với đó là các hoạt động văn hóa, thể thao đặc sắc như: giã bánh dày; múa khèn Mông; đẩy gậy; kéo co; ném pao và thăm quan gian trưng bày, giới thiệu sản phẩm đặc trưng của địa phương.

Lễ cúng cây chè Tổ Suối Giàng

Đặc biệt, Lễ hội tôn vinh cây chè Tổ là một hoạt động được tổ chức hàng năm theo nghi thức truyền thống của người Mông Suối Giàng nhằm tôn vinh vùng chè Shan tuyết Suối Giàng, giống chè quý của địa phương. Đồng thời, giới thiệu, quảng bá, nâng tầm giá trị thương hiệu chè Suối Giàng đối với thị trường nội địa và quốc tế. Lễ hội cũng là dịp để giới thiệu những nét đẹp văn hoá đặc sắc dân tộc Mông gắn với phát triển kinh tế - xã hội; tạo môi trường hấp dẫn, thu hút đầu tư vào lĩnh vực du lịch, đẩy nhanh quá trình xây dựng khu du lịch sinh thái Suối Giàng... Qua đó giáo dục thế hệ trẻ nhớ về cội nguồn, nâng cao ý thức trong việc bảo tồn, giữ gìn, phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, đồng thời bảo vệ và phát triển giống chè quý Suối Giàng.

Thông qua Lễ hội đã góp phần duy trì nét văn hóa truyền thống của người Mông Suối Giàng. Đây cũng là dịp để huyện Văn Chấn tiếp tục phát huy và bảo tồn giá trị về kinh tế, văn hóa, du lịch của quần thể chè Shan tuyết; đẩy mạnh quy hoạch và phát triển du lịch sinh thái kết hợp với du lịch khám phá, lấy trọng tâm là quần thể cây chè Shan tuyết cổ thụ Suối Giàng. Đồng thời, tuyên truyền, hướng dẫn người dân chăm sóc, thu hái, chế biến đúng quy trình kỹ thuật, bảo vệ và phát triển thương hiệu chè Suối Giàng cũng như mở rộng thị trường tiêu thụ cho sản phẩm chè, từ đó, nâng cao đời sống và thu nhập cho người dân.

Nguyễn Đức