Trong thời đại bùng nổ thông tin như hiện nay, Phát thanh vẫn là một phương tiện thông tin đặc biệt quan trọng. Nghe Phát thanh hiện đại đang là xu thế mới, nhưng nghe Phát thanh truyền thống vẫn là một thế mạnh của riêng loại hình này. Không cần một con số thống kê cụ thể, nhưng lượng người nghe và yêu Phát thanh vẫn chiếm phần đông. Vậy làm thế nào để loại hình này luôn là sự lựa chọn số một của mọi người. Xin được trả lời ngay là: Làm Phát thanh phải hay, phải thu hút được người nghe. Phát thanh chỉ thẩm thấu qua mỗi tai nghe. Nên Phát thanh phải làm cho người ta sướng cái lỗ tai thì phương tiện này mãi mãi vẫn là món ăn tinh thần bạn nghe đài không bao giờ từ chối.

Không một phương tiện truyền thông nào có ưu thế như Phát thanh. Một tiếng loa truyền thanh phát đi có thể thu hút hàng nghìn, hàng chục nghìn người nghe một lúc. Trong khi đọc báo, xem truyền hình hay lướt mạng chỉ dành cho một người hoặc một nhóm người. Phát thanh còn khác các phương tiện truyền thông khác là len lỏi tới bất cứ nơi đâu, đến vùng xa hay ngoài hải đảo. Ai cũng có thể nghe Phát thanh với điều kiện có đôi tai thính. Với người khiếm thị thì phương tiện này là tối ưu nhất để họ tiếp nhận thông tin. Ưu thế lớn như vậy nhưng không chớp lấy cơ hội, Phát thanh sẽ trở nên yếu thế hơn so với các loại hình khác. Do đó, đòi hỏi người làm phát thanh phải giỏi, có sức sáng tạo, có nhiều bài hay và chương trình phải hấp dẫn mới mong bạn nghe đài không quay lưng với mình. Chương trình Phát thanh do các cá nhân đảm nhiệm, nhưng thực chất đây là sản phẩm mang tính tập thể rất cao. Từ những tin bài ở cơ sở cho đến người dàn dựng chương trình phải khớp nhau mới có chương trình độc đáo.

Muốn có chương trình hay và hấp dẫn người nghe, ngành phát thanh Việt Nam từ Trung ương đến địa phương phải tuyển chọn được đội ngũ những người làm báo cừ khôi, nhanh nhạy, kịp thời và có tính phát hiện. Thường xuyên mở các lớp bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ mới có hy vọng lấy lại vị thế của báo Phát thanh, không phương tiện truyền thông nào có thể thay thế.

Những chiếc loa phường là một phương tiện Phát thanh thông dụng và hiệu quả

Tại cuộc Hội thảo về Phát thanh trong thời đại mới do Đài Tiếng nói Việt Nam tổ chức đầu tháng 5 năm 2018. Đây là một cuộc Hội thảo khá hay. Song có một điều ít người bàn đến xem Phát thanh hiện nay thế nào. Cái gì bạn nghe đài đang cần. Tất cả chỉ nói đến làm sao lấy lại tư thế của ngành. Bây giờ khác xa rồi. Thị phần người nghe là bao nhiêu mới cần bàn. Loại hình nào thì cũng có thế mạnh của nó. Trang thông tin điện tử, truyền hình, Internet, mạng xã hội…đa dạng lắm. Làm Phát thanh phải hay thì tự nhiên người ta sẽ tìm đến. Hiện tại vẫn còn không ít chương trình chưa đủ tầm cuốn hút. Rồi cứ bàn đi bàn lại Phát thanh truyền thống với phát thanh hiện đại. Sao không xoáy sâu vào để kết hợp cả hai. Phát thanh truyền thống vẫn là cái gốc hết sức quan trọng. Nghe sẽ ra tấm ra món. Qua máy phát bắt bằng Radio, người nghe sẵn sàng tiếp nhận thông tin một cách bình tĩnh và họ rất yêu quý đài. Mà dùng Radio truyền thống có rất nhiều thuận lợi. Nếu nơi đó có mất điện thì mọi phương tiện đều ngừng trệ. Nhưng riêng Radio dùng nguồn Pin(Cả pin khô) vẫn nghe được đài qua máy phát. Có người bằng phương pháp liệt kê số lượng xe ô tô có Radio, rồi điện thoại thông minh… đều nghe được Radio. Tuy nhiên theo tìm hiểu sơ bộ, họ nghe không bài bản, thậm chí chỉ bấm vào coi như một lần tích là đã nghe. Cầm trên tay điện thoại thông minh, bao thứ hấp dẫn trước mắt, ai bỏ thời gian để tích cực nghe đài. Hai vợ chồng già còn quay lưng vào nhau mỗi người một hướng tự tìm cho mình những thú vui trong đó chứ có nghe đài đâu. Nhưng nếu trong tay họ có chiếc Radio thì cả hai vợ chồng sẽ nằm nghe đài. Cho nên nghe đài truyền thống vẫn luôn là cái gốc không thể bỏ qua. Vấn đề cốt lõi là chất lượng chương trình phải đa dạng, phong phú và hấp dẫn thì tự nhiên vị thế Phát thanh sẽ được khẳng định.

Trong cuộc gặp mặt các Trưởng đoàn tham dự LHPT toàn quốc lần thứ XIII tại Nghệ An, diễn ra vào chiều 03 tháng 5 năm 2018, tôi là một trong ba người đại điện cho ba khu vực được mời lên phát biểu đã nói: Về với Đài TNVN là chúng tôi về với ngôi nhà của mình. Liên hoan Phát thanh toàn quốc là dịp cạnh tranh, giao lưu học hỏi giữa các đơn vị thuộc Đài TNVN và các tỉnh thành. Đề tài này hôm nay Đài này chưa có thì mai sẽ có. Riêng làm Phát thanh phải hay. Không hay người ta không nghe. Trong một Đài địa phương hiện nay đi bằng 2 chân, có cả Phát thanh lẫn truyền hình, nhưng thực ra không được như thế. Có thể là một chân rưỡi. Tuy nhiên, phóng viên Phát thanh mà viết hay, viết giỏi cũng không chịu lép vế. Mà muốn viết hay phải tài ba. Nghe đài mà sướng cái lỗ tai mới gọi là nghe. Lâu lắm tôi mới được nghe Tùy bút Đêm giao thừa của Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam Nguyễn Thế Kỷ viết chào Xuân Mậu Tuất 2018. Một Tùy bút rất hay. Có những chi tiết rất đời thường nhưng lại rất thời sự, chính trị. Trong Tùy bút có đoạn: Toàn đội U23 Việt Nam không có ngôi sao nào khác ngoài ngôi sao vàng 5 cánh trên ngực áo. Sự đoàn kết của các anh đã làm nên kỳ tích của bóng đá Việt Nam giải U23 Châu Á tại Thường Châu Trung Quốc. Làm PT phải có đội ngũ thực tài. LHPT là cuộc gặp gỡ, là sân chơi của những người tài. Có một thời, Nguyên Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam Trần Lâm từng nói: Chúng ta làm phát thanh theo kiểu con nhà nghèo. Có thế nào làm thế ấy. Nhưng hiện nay mà nghèo thì không làm được Phát thanh mà đòi hỏi máy móc, trang thiết bị hiện đại mới đáp ứng được tình hình. Đặc biệt trong thời đại công nghệ thông tin phát triển như vũ bão hiện nay. Trong thời gian tới, Đài Tiếng nói Việt Nam và các Đài địa phương chú ý đào đạo ra một đội ngũ tài ba làm Phát thanh. Phát thanh không thể chết so với tất cả các loại hình báo chí hiện tại. Nếu có biến động gì thì Phát thanh sẽ là người sống sót cuối cùng.

Gần đây, Ban Thời sự VOV1 của Đài Tiếng nói Việt Nam xây dựng một chương trình Phát thanh đặc biệt nhân kỷ niệm 45 năm giải phóng Miền nam thống nhất đất nước. Chương trình kéo dài từ 7 giờ đến 8 giờ 30 phút ngày 30 tháng 4 năm 2020. Đây là một chương trình có nét hào sảng, đậm chất anh hùng ca ngời sáng. Bạn nghe đài khắp mọi miền cảm nhận đó là một chương trình hết sức tuyệt vời, dung lượng chỉ có một tiếng rưỡi đồng hồ mà chất chứa bao nhiêu sự kiện. Làm sống dậy một thời hào hùng của cha ông đánh giặc, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Bạn nghe đài cũng mong lắm Đài Tiếng nói Việt Nam có nhiều chương trình như thế. Xóa đi sự nhàm chán để lấy lại vị thế, uy tín với bạn nghe đài khắp mọi miền Tổ quốc.

Phát thanh luôn là một phương tiện thông tin hùng mạnh. Không thể phủ nhận nó khi giá trị của kênh thông tin này đang hết sức bổ ích, hấp dẫn. Toàn ngành Phát thanh Việt Nam tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chương trình để không bị nhàm chán. Từng bước hòa nhập với cuộc sống hiện nay và phục vụ tốt mọi đối tượng nghe đài. Có như vậy, Phát thanh mới ngày càng rực rỡ, xứng đáng là phương tiện truyền thông hùng mạnh vào bậc nhất trong các loại hình thông tin hiện nay.

Nguyễn An Chiến