Bài 1:

Lời căn dặn sâu sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh dành cho người làm báo

Nhân dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành cuốn sách Báo chí trước hết phải phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân - một ấn phẩm đặc biệt tập hợp một số bài viết, bài phát biểu, lời kêu gọi, thư, điện của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi bạn đọc, người làm báo, ban biên tập các báo, tạp chí trong nước và nước ngoài từ năm 1922 đến năm 1962. Đây không chỉ là một ấn phẩm có giá trị lịch sử, mà còn là tài liệu quý, thiết thực để tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, một trong những nhiệm vụ trọng tâm của toàn Đảng, toàn dân trong giai đoạn cách mạng mới hiện nay.

Chủ tịch Hồ Chí Minh - Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa kiệt xuất, đồng thời là người còn là nhà báo cách mạng, người khai sinh nền báo chí cách mạng Việt Nam. luôn coi báo chí là một “vũ khí” sắc bén trong sự nghiệp cách mạng, công cụ tuyên truyền, giáo dục và vận động nhân dân. Nguyễn Ái Quốc cho rằng, cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, phải tuyên truyền, vận động, hướng dẫn, tập hợp và tổ chức quần chúng, mà một trong những phương thức hiệu quả nhất là thông qua hoạt động báo chí. Chính vì vậy, hoạt động cách mạng của Người luôn gắn liền với hoạt động báo chí. Cùng với việc thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, Nguyễn Ái Quốc đã cho ra đời báo Thanh niên (ngày 21/6/1925) làm cơ quan ngôn luận - và chính Người đã sáng lập, lãnh đạo, dẫn dắt, phát triển nền báo chí cách mạng Việt Nam. Người luôn nhất quán quan điểm: Báo chí trước hết và trên hết là để phục vụ cách mạng, phục vụ Đảng, phục vụ nhân dân, đồng thời Người luôn quan tâm căn dặn đội ngũ làm báo phải không ngừng rèn luyện phẩm chất chính trị, đạo đức và nghiệp vụ. Người nhấn mạnh rằng, người làm báo cũng là một chiến sĩ cách mạng, cây bút và trang giấy là “vũ khí” của họ, do đó phải luôn giữ vững tinh thần chiến đấu, viết những điều thiết thực, trung thực, vì lợi ích của nhân dân.

Cuốn sách không chỉ thể hiện những lời dạy, chỉ dẫn rất cụ thể, chi tiết đối với người làm báo, mà nhiều bài viết còn thể hiện tư tưởng sâu sắc và nghệ thuật làm báo của Bác. Tiêu biểu như bài Đường cách mệnh - Vì sao phải viết sách này thể hiện rõ vai trò chiến lược của báo chí trong sự nghiệp cách mạng và tại sao báo chí phải là tiếng nói của quần chúng. Bài Người tuyên truyền và cách tuyên truyền nêu bật nghệ thuật tiếp cận công chúng, tránh tuyên truyền sáo rỗng, mà phải nhấn mạnh sự chân thực và hiệu quả trong truyền tải thông điệp. Qua bài Mấy khuyết điểm của báo chí ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra những tồn tại, khiếm khuyết cần sửa chữa trong đội ngũ làm báo, từ đó giúp báo chí hoàn thiện hơn. Bài Có phê bình phải có tự phê bình thể hiện quan điểm cầu thị, xây dựng, khuyến khích người làm báo phải dám nhìn nhận sai sót của bản thân và của tập thể để tiến bộ. Bên cạnh đó, bài Nói chuyện với các nhà báo tại Mátxcơva còn mở rộng tầm nhìn báo chí Việt Nam, đề cao sự giao lưu học hỏi kinh nghiệm quốc tế. Những bài viết như Báo chí bình dân và Báo Nhi đồng cũng nhấn mạnh vai trò phục vụ mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thanh niên, thiếu nhi, lực lượng tương lai của đất nước.

Một vấn đề được Hồ Chí Minh quan tâm là mục đích và đối tượng của báo chí. Người căn dặn: “Báo chí ta không phải để cho một số ít người xem, mà để phục vụ nhân dân... cho nên phải có tính chất quần chúng và tinh thần chiến đấu”; “Mỗi khi viết một bài báo, thì tự đặt câu hỏi: Viết cho ai xem? Viết để làm gì?”. Theo Hồ Chí Minh, người làm báo phải tự coi mình là chiến sĩ cách mạng, suốt đời phấn đấu vì sự nghiệp của nhân dân, vì độc lập, tự do cho dân tộc. Người chỉ rõ: “Những người làm báo phải có lập trường chính trị vững chắc. Chính trị phải làm chủ. Đường lối chính trị đúng thì mọi việc khác mới đúng được”. Người làm báo phải“gần gũi quần chúng”, “đi sâu vào thực tế, đi sâu vào quần chúng lao động” để viết cho thiết thực; khắc phục thói ba hoa, hình thức, bệnh sính dùng chữ nước ngoài. Bác Hồ luôn đòi hỏi các nhà báo phải coi trọng tính chân thực của tác phẩm. Người nhiều lần nhắc nhở nhà báo phải “thận trọng” đến từng chi tiết, từng số liệu trích dẫn trong bài. Phải giữ gìn sự trong sáng của ngôn ngữ Việt Nam, “thứ của cải vô cùng lâu đời và vô cùng quý báu của dân tộc”. Đặc biệt nhà báo phải “luôn luôn cố gắng học hỏi, luôn luôn cầu tiến bộ”, “phải học tập không ngừng và phải luôn luôn khiêm tốn”. Nhà báo “phải có chí, chớ giấu dốt”, “phải cố gắng học, mà cố gắng học thì nhất định học được”.

Dẫu đã trải qua nhiều thập kỷ, những lời chỉ dẫn trong cuốn sách vẫn vẹn nguyên giá trị và mang tính thời sự sâu sắc, vẫn là những định hướng quý báu với mỗi nhà báo, người làm báo, “chiến sĩ” trên mặt trận văn hóa. Trong bối cảnh công nghệ truyền thông thay đổi nhanh chóng, mạng xã hội bùng nổ, thông tin đa chiều và đôi khi hỗn loạn, thì việc giữ vững bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp và lý tưởng phục vụ nhân dân như lời Bác dạy chính là sợi chỉ đỏ định hướng cho người làm báo. Một thế kỷ trôi qua, cho dù công nghệ và hình thức báo chí có rất nhiều thay đổi, song bản chất của báo chí với mục tiêu, nhiệm vụ là phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân như lời dạy của Bác vẫn còn nguyên giá trị. Chất lượng báo chí vẫn được quyết định chủ yếu bởi trí tuệ, tài năng và đạo đức của những người làm báo - chiến sĩ trên mặt trận văn hóa như lời dạy của Bác.

Cuốn sách Báo chí trước hết phải phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân không chỉ là tư liệu lịch sử mà còn là ngọn lửa truyền cảm hứng, hun đúc lý tưởng, bản lĩnh và trách nhiệm cho mỗi nhà báo Việt Nam hôm nay, là cẩm nang để người làm báo cách mạng vẫn luôn kiên định, giữ vững bản lĩnh chính trị của mình, luôn tâm niệm trách nhiệm cao quý của mình trước Đảng, trước nhân dân và xã hội.

Việc xuất bản cuốn sách đúng dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam có ý nghĩa hết sức quan trọng, là một hoạt động thiết thực nhằm tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong đội ngũ những người làm báo, lãnh đạo, quản lý báo chí, cán bộ, đảng viên và nhân dân cả nước.

Đọc lại từng trang sách, người làm báo như được gặp lại một người thầy tận tâm, một người đồng chí giàu kinh nghiệm, một tấm gương mẫu mực về nghề nghiệp và đạo đức. Trong tháng kỷ niệm đầy ý nghĩa này, việc đọc và suy ngẫm những lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là sự tri ân mà còn là hành động thiết thực để tiếp nối con đường báo chí cách mạng mà Người đã khai sáng và dẫn dắt. Giữ vững tinh thần “viết để phục vụ nhân dân”, người làm báo hôm nay có thể vững bước hơn trên hành trình xây dựng một nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, trung thực và đầy trách nhiệm xã hội.

Bài 2:

“Báo chí trước hết phải phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân” - Tư tưởng Hồ Chí Minh soi đường cho báo chí hôm nay

Nhân dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật cho ra mắt cuốn sách đặc biệt mang tên “Báo chí trước hết phải phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân”. Cuốn sách tuyển chọn 40 tác phẩm tiêu biểu của Chủ tịch Hồ Chí Minh, gồm các bài viết, bài phát biểu, thư, điện, lời kêu gọi gửi tới bạn đọc, các nhà báo, cơ quan báo chí trong nước và quốc tế, là những chỉ dẫn quan trọng của Người với nghề báo và người làm báo, được viết từ năm 1922 đến năm 1962. Đây là một công trình có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc, góp phần khẳng định tư tưởng xuyên suốt của Người về vai trò, trách nhiệm và đạo đức của báo chí cách mạng Việt Nam.

Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa kiệt xuất mà còn là một nhà báo cách mạng vĩ đại, người đặt nền móng cho sự ra đời của nền báo chí cách mạng Việt Nam với việc xuất bản tờ báo Thanh niên, cơ quan ngôn luận của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ngày 21/6/1925 – mốc son khai mở nền báo chí cách mạng Việt Nam, làm nhiệm vụ tuyên truyền lý luận, chính trị, tư tưởng trong nhân dân, chuẩn bị cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam. Không chỉ sáng lập, lãnh đạo nhiều tờ báo, Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh còn có “duyên nợ đặc biệt” với báo chí, Người trực tiếp viết nhiều bài báo có tính chiến đấu mạnh mẽ; đào tạo, chỉ dạy, hướng dẫn, định hướng cho các nhà báo và quan tâm tới sự phát triển của báo chí cách mạng Việt Nam.

Dù ở bất kỳ vị trí nào, từ một nhà báo mới tập sự đến Chủ tịch nước - Hồ Chí Minh luôn khẳng định một cách rõ ràng và nhất quán quan điểm: báo chí trước hết phải phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân. Đây không chỉ là một quan điểm nghề nghiệp, mà là tư tưởng mang tính chỉ đạo đối với toàn bộ nền báo chí cách mạng Việt Nam. Đó là nền báo chí không xa rời thực tiễn, không trung lập, không đứng ngoài cuộc đấu tranh giai cấp và lý tưởng giải phóng dân tộc. Báo chí phải là vũ khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng - văn hóa, là tiếng nói của Đảng, Nhà nước và của nhân dân lao động.

40 tác phẩm được tuyển chọn trong cuốn sách là những chỉ dẫn ngắn gọn mà sâu sắc, giản dị mà thấm đẫm tinh thần phụng sự, phong cách và nghệ thuật của người làm báo. Người yêu cầu người làm báo trước khi viết báo, phải trả lời được ba câu hỏi: Viết cho ai? Viết để làm gì? và Viết như thế nào cho dễ hiểu, dễ nhớ, dễ làm theo. Người phê phán cách làm báo chí hình thức, giáo điều, khuôn sáo, đồng thời yêu cầu nàh báo phải rèn luyện phong cách viết ngắn gọn, cụ thể, có trọng tâm, có chiều sâu, gắn với đời sống thực tế. Người đặc biệt coi trọng đạo đức người làm báo, yêu cầu họ phải có phẩm chất cách mạng, gần gũi quần chúng, sống trung thực, khiêm tốn và có trách nhiệm với từng câu chữ mình viết ra.

Cuốn sách không chỉ là một tài liệu nghiên cứu về tư tưởng, phong cách báo chí Hồ Chí Minh, mà còn là kim chỉ nam cho người làm báo trong giai đoạn hiện nay. Trong bối cảnh báo chí đối mặt với nhiều biến động và thách thức như mạng xã hội, tin giả, sự suy giảm niềm tin công chúng, áp lực thương mại hóa thông tin,… thì việc trở lại với tư tưởng, định hướng của Hồ Chí Minh về báo chí là rất cần thiết. Bởi dù báo chí có thay đổi hình thức, thể loại như thế nào, bằng phương tiện gì, thì giá trị cốt lõi của báo chí vẫn không thay đổi: Báo chí phục vụ Đảng, phục vụ nhân dân nhân dân, vì lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.

Đối với đội ngũ làm báo hôm nay, cuốn sách là một tài liệu cần đọc và phải đọc. Mỗi tác phẩm trong sách là một bài học về đạo đức nghề nghiệp, là lời nhắc nhở về tinh thần trách nhiệm, về vai trò tiên phong, về ý nghĩa của nghề báo và người làm báo. Đó cũng là nguồn cảm hứng, là động lực để báo chí Việt Nam tiếp tục đổi mới, phát triển trên cơ sở luôn kiên định mục tiêu phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Cuốn sách cũng là tài liệu tham khảo có giá trị đối với cán bộ, đảng viên, những người làm công tác lãnh đạo, quản lý báo chí và đông đảo bạn đọc quan tâm đến nền báo chí nước nhà.

“Báo chí trước hết phải phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân” không chỉ là nhan đề một cuốn sách, mà còn là tuyên ngôn nghề nghiệp và tư tưởng xuyên suốt mà Chủ tịch Hồ Chí Minh để lại cho nền báo chí cách mạng Việt Nam. Với việc phát hành cuốn sách này, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật đã góp phần quan trọng trong việc tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong lĩnh vực báo chí, thiết thực hướng tới sự kiện trọng đại: 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam.

Bài 3:

Báo chí phải dễ đọc, dễ hiểu để phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân

Với Chủ tịch Hồ Chí Minh, viết cho đối tượng nào thì dùng cách nói của chính đối tượng ấy, lời ngắn ý dài mà ai đọc cũng hiểu. Các bài viết của Người không chỉ cung cấp thông tin mà còn có tính thuyết phục, hấp dẫn, khơi gợi sự quan tâm, đồng tình của người đọc, hướng người đọc đến những giá trị tốt đẹp, khích lệ tinh thần yêu nước, lao động, học tập.

Chủ tịch Hồ Chí Minh - Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa kiệt xuất, đồng thời là một nhà báo cách mạng vĩ đại, người đặt nền móng cho sự ra đời của nền báo chí cách mạng Việt Nam, đồng thời là người dìu dắt, định hướng cho sự phát triển của báo chí cách mạng. Trong suốt quá trình hoạt động báo chí, từ khi hoạt động cách mạng và tập làm báo trên đất Pháp, rồi làm Chủ nhiệm, kiêm chủ bút cho Báo Le Paria; đặc biệt với sự kiện sáng lập Báo Thanh niên, tờ báo tiên phong trong việc tuyên truyền về chính trị, tư tưởng, lý luận để chuẩn bị cho sự ra đời của Đảng, và sau này là nhiều tờ báo cách mạng khác, dù với tư cách của một nhà báo học nghề, chủ nhiệm, chủ bút, người sáng lập các tờ báo cách mạng hay trên cương vị là người đứng đầu Đảng và Nhà nước trực tiếp chỉ đạo, lãnh đạo về công tác báo chí, Người luôn nhất quán quan điểm: Báo chí phải làm nhiệm vụ phục vụ sự nghiệp cách mạng, phục vụ Đảng, phục vụ lợi ích của nhân dân.

Nhằm tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, đáp ứng yêu cầu cách mạng trong giai đoạn mới; thiết thực kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản cuốn sách “Báo chí trước hết phải phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân”.

Cuốn sách là tuyển chọn một số bài viết, bài phát biểu, lời kêu gọi, thư, điện tiêu biểu của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi bạn đọc, người làm báo, ban biên tập các báo, tạp chí trong nước và nước ngoài từ năm 1922 đến năm 1962. Đọc cuốn sách, chúng ta dễ dàng thấy được đặc trưng quan trọng trong lối viết của Người, đó là dù vấn đề lớn hay câu chuyện nhỏ, Người đều dùng cách thể hiện mộc mạc, ngắn gọn, dễ đọc và dễ hiểu. Viết cho đối tượng nào thì dùng cách nói của chính đối tượng ấy, lời ngắn ý dài mà ai đọc cũng hiểu. Các bài viết của Người không chỉ cung cấp thông tin mà còn có tính thuyết phục, hấp dẫn, khơi gợi sự quan tâm, đồng tình của người đọc, hướng người đọc đến những giá trị tốt đẹp, khích lệ tinh thần yêu nước, lao động, học tập.

Không chỉ là người sáng lập báo chí cách mạng Việt Nam, là tác giả của một khối lượng rất lớn các bài báo cách mạng, đóng góp to lớn vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn đặc biệt quan tâm đến việc đào tạo, bồi dưỡng những người làm báo, có những lời chỉ dạy sâu sắc về cách viết, cách làm báo, cách rèn luyện, bồi dưỡng đạo đức cách mạng đối với người làm báo. Người khẳng định, cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Một tờ báo không được đa số dân chúng ưa chuộng thì không xứng đáng là một tờ báo, vì thế phải làm thế nào cho báo có nhiều người xem, như thế nhà báo mới làm tròn trách nhiệm của mình, tờ báo mới thật sự là tiếng nói của nhân dân, phục vụ nhiệm vụ cách mạng do Đảng và Nhân dân giao phó.

“Báo chí trước hết phải phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân” là những lời dạy quý báu, những chỉ dẫn ân cần và yêu cầu rất cao của Nhà báo Hồ Chí Minh đối với việc thực hành nghề làm báo cũng như về phẩm chất của các nhà báo và đội ngũ những người làm công tác báo chí cách mạng. Cuốn sách là tài liệu tham khảo quý đối với các nhà báo, những người làm công tác báo chí, đội ngũ lãnh đạo, quản lý báo chí và đông đảo cán bộ, đảng viên và nhân dân quan tâm.

Lê Hà