Nói chuyện xong, Bác quay lại xoa đầu cả bốn bạn rồi cho mỗi người một gói kẹo. Bác nói, đây là quà của Bác, các cháu phải ngoan ngoãn, chăm chỉ học tập và rèn luyện để sau này trở thành người có ích cho đất nước.

Ngày 20 tháng 7 năm 1984, khi tiếp và nói chuyện với các đoàn cháu ngoan Bác Hồ các tỉnh miền núi biên giới phía Bắc tại Phủ Chủ tịch, đồng chí Vũ Kỳ - nguyên thư ký riêng của Bác có dặn: "Các cháu Hoàng Liên Sơn về cố gắng tìm lại xem những em bé tặng hoa Bác Hồ ngày Bác thăm Yên Bái tháng 9/1958 là ai, bây giờ làm gì, ở đâu, tiến bộ hay không tiến bộ…".

Đây là vấn đề lịch sử mang ý nghĩa chính trị giáo dục lớn nhưng không đơn giản. Hội đồng phụ trách Đội thuộc tỉnh Hoàng Liên Sơn được giao nhiệm vụ này.

Bác Hồ luôn trong trái tim chúng ta (Ảnh: Internet)

Được giới thiệu, chúng tôi tìm đến các đồng chí lãnh đạo các ngành tỉnh Yên Bái tham gia buổi đón Bác hôm đó: ông Hoàng Kim Phấn - Trưởng Ban Cán sự Đoàn Thanh niên Cứu quốc nay ở thị xã Yên Bái, cụ Nguyễn Văn Sỹ  - Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc hiện ở xã Ngọc Chấn, huyện Yên Bình, Ông Đào Tiến Lộc - Quyền Trưởng Ty Công an kiêm Trưởng Ban Bảo vệ đón Bác nay ở Nghĩa Lộ.

Ông Hoàng Kim Phấn nhớ lại: "Được Ban Bảo vệ đồng ý giao cho Trường cấp I - II khu ga Yên Bái cử một số thiếu nhi đạo đức tốt, học giỏi, nói là lên tỉnh có việc…". 

Trong sổ tay nghiệp vụ, ông Đào Tiến Lộc ghi bổ sung bên lề: Trường cấp I - II khu phố 4 ga Yên Bái được cử 4 thiếu nhi đeo khăn quàng đỏ tặng hoa Bác lúc sắp mít tinh. Theo ông, có danh sách gửi lên nhưng bây giờ không còn lưu được.

Cụ Nguyễn Văn Sỹ thì nhớ: "Trong số đó có cháu Ân con ông Tư Lập đóng đồ gỗ ở thị xã Yên Bái". Tiếc là người viết bài này chưa tìm được ông Tư Lập. Khi đối chiếu với các bộ ảnh lưu trữ tại Bảo tàng của tỉnh thì rõ ràng có 4 thiếu nhi trong đó ba gái một trai, bộ phim "Hoàng Liên Sơn tôi yêu” mới đây cũng có lướt qua đoạn tư liệu quý đó.

Cuộc tìm kiếm đã gần hai năm, nhiều tín hiệu mới được cung cấp rất đáng trân trọng. Song khó nhất vẫn là phải biết rõ tên tuổi, địa chỉ của họ hiện nay. Nhân kỷ niệm 50 năm Ngày thành lập Đội (15/5/1986), chúng tôi gửi thư đến Ban Biên tập Đài Phát thanh Hoàng Liên Sơn nhờ Đài thông báo. Nhận thư có nội dung trên, may thay, anh Trọng An - phát thanh viên liền thông tin trở lại và cho biết, một trong những em bé lên tặng hoa Bác hôm ấy là chị Đinh Thị Vượng hiện công tác ở Hà Nội.

Ngày 10/8/1986, lần thứ ba tôi tìm đến nhà chị Đinh Thị Vượng ở khu tập thể Trung Tự, ngã tư Sở. Chị Vượng năm đó 42 tuổi, đảng viên, kỹ sư, Trưởng phòng Tài vụ Công ty Vật tư Bộ Giao thông - Vận tải. Chị đã có hai cháu, gia đình sống khá chật vật, dường như chỉ bằng đồng lương của anh chị.

Chị Vượng kể lại: năm đó, chị học lớp hai, cô giáo Bồng làm chủ nhiệm, cô giáo Nga làm phụ trách Đội. 4 giờ sáng ngày 25/9/1958, khi mọi người tập trung ở phố ga Yên Bái để vào sân Căng, bỗng thấy cô Nga đến tìm.

Ngoài Vượng, còn có ba bạn nữa là Thanh con ông Cả Túc, Ân con ông Tư Lập và Hồng, chỉ có Ân là con trai. 

Bốn chị em được chị phụ trách gặp riêng và dặn dò: "Lát nữa, bốn em được vinh dự tặng hoa Bác Hồ. Các em sẽ ăn mặc đẹp, tác phong nhanh nhẹn, vui tươi, nếu Bác hỏi chuyện thì các em bình tĩnh thưa chuyện và hứa với Bác…".

Nhưng cô Nga cũng không phân công ai là người tặng hoa Bác cụ thể. Chị Vượng dừng lại, tìm chìa khóa mở tủ và lấy ra tấm ảnh mà chị còn giữ được, tấm ảnh chụp Bác đứng trên lễ đài nói chuyện với nhân dân các dân tộc Yên Bái.

Chị kể tiếp: Sáng sớm, đoàn xe đưa Bác đến. Khi Bác bước lên lễ đài, mỗi người một bó hoa chạy ùa lên theo. Bác mặc áo nâu, có khoác áo ngoài và đi nhanh. Các bạn tranh nhau lên tặng hoa. Đến lễ đài, Bác dừng lại hơi cúi thấp, hai tay ra hiệu cảm ơn, vừa tươi cười vừa hôn từng đứa nhưng không nhận hoa của ai. 

Sau đấy, Bác nói chuyện với đồng bào, lúc đó cả bốn bạn đều tự tìm lấy chỗ đứng của mình. Người được đứng gần Bác nhất là Hồng. Hồng có khuôn mặt tròn, xinh, khỏe mạnh, hay cười, ăn mặc đẹp. Sau này, Hồng đi văn công quân đội.

Nói chuyện xong, Bác quay lại xoa đầu cả bốn bạn rồi cho mỗi người một gói kẹo. Bác nói, đây là quà của Bác, các cháu phải ngoan ngoãn, chăm chỉ học tập và rèn luyện để sau này trở thành người có ích cho đất nước. Cả bốn chị em chỉ biết nhìn chằm chằm vào khuôn mặt hiền từ đôn hậu của Bác mà hứa với Bác:  "Thưa Bác, vâng ạ!". 

Lời dặn của Bác và lời hứa với Bác đã gần mấy chục năm mà chị Vượng như vẫn văng vẳng bên tai. Tôi nói với chị: "Đó cũng là lời dặn ân cần của Bác đối với thiếu nhi các dân tộc Hoàng Liên Sơn và cũng là lời hứa danh dự của thiếu nhi các dân tộc Hoàng Liên Sơn với Bác kính yêu".

Từ lời chị Vượng, tôi trở về tìm gặp cô giáo Bồng - Hiệu trưởng Trường Phổ thông cơ sở Trần Phú, thị xã Yên Bái. Cô Bồng kể đôi nét nhớ được về việc những học sinh của cô tặng hoa Bác Hồ; trong đó, có chị Đinh Thị Vượng.

Cô bùi ngùi nhắc đến chị Nga - một cán bộ phụ trách thiếu nhi xuất sắc nay không còn nữa và chị Hồng, chị Thanh, anh Ân - những em bé tặng hoa Bác Hồ tại sân vận động Yên Bái sáng 25/9/1958. Cô giáo Bồng, chị Vượng và cả chúng tôi cũng đặt ra kế hoạch tiếp tục tìm kiếm (và không phải chỉ riêng sự kiện lịch sử trên) để một ngày nào đấy, chúng ta có tập tư liệu hoàn chỉnh nhất về thiếu nhi các dân tộc Hoàng Liên Sơn với Bác Hồ như các em hằng mong ước.

Nguyễn Thành Công

Yên Bái, tháng 9/1986