Mặc dù phần đông là dân tộc thiểu số sinh sống, nhưng nhờ làm tốt công tác tuyên truyền về dân số - kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ), năm 2015, bản Lìm Mông (xã Cao Phạ, huyện Mù Cang Chải) có 7 trường hợp sinh con thứ ba, giảm hẳn so với các năm trước; tỷ lệ hộ nghèo đói giảm 15%.

Đẻ nhiều là một trong những nguyên nhân khiến trẻ em vùng cao không có điều kiện để phát triển toàn diện.

Với đặc thù là bản vùng sâu, vùng xa, trình độ dân trí thấp, tỷ lệ hộ nghèo  cao (chiếm 68%), giao thông đi lại khó khăn, đời sống đồng bào nghèo đói, lạc hậu. Những năm trước đây, nhận thức về công tác DS – KHHGĐ của người dân trong bản còn nhiều hạn chế, tình trạng sinh đông con gần như nhà nào cũng có. Trước khó khăn trên, Đảng bộ, chính quyền xã phối hợp với chi bộ luôn xác định quan tâm, chỉ đạo công tác DS-KHHGĐ song song với việc lãnh đạo nhân dân phát triển KT-XH, đồng thời, là một bộ phận quan trọng trong chiến lược phát triển KT-XH, nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Công tác tuyên truyền, vận động được duy trì, triển khai rộng khắp bản làng với nội dung và hình thức phong phú. Cán bộ chuyên trách dân số xã phối hợp với cán bộ của trạm y tế xã lồng ghép tuyên truyền về những kiến thức KHHGĐ khi người dân đến khám, điều trị tại trạm y tế và còn xuống tận thôn, bản tham gia vào các buổi họp, đến từng gia đình để tuyên truyền. Với phương châm "Đi từng ngõ, gõ cửa từng nhà, rà từng đối tượng", cán bộ dân số xã cùng với cộng tác viên dân số của bản rà soát từng cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ để tuyên truyền, vận động các cặp vợ chồng sử dụng các biện pháp tránh thai: đặt vòng, uống thuốc tránh thai, dùng bao cao su... Hàng tháng, Lìm Mông tổ chức 2-3 buổi họp bản tuyên truyền chính sách DS-KHHGĐ lồng ghép với việc phổ biến kinh nghiệm sản xuất, ứng dụng tiến bộ khoa học vào phát triển kinh tế, thu hút đông đảo bà con tham gia.

Trưởng bản Lý Sấy Dơ chia sẻ: “Những năm trước, Lìm Mông là một trong những bản có tỷ lệ sinh con thứ 3 cao của xã. Cặp vợ chồng sinh nhiều thì 9 con, sinh ít thì 3 con. Kinh tế khó khăn cộng với việc sinh nhiều con khiến cuộc sống của nhiều cặp vợ chồng trong bản đói nghèo, nhiều trẻ em phải theo bố mẹ lên nương, đi làm thêm kiếm tiền phụ giúp bố mẹ nên học hành không đến nơi đến chốn. Cứ thế cái nghèo lại càng đeo bám đồng bào không tha”. 2 năm trở lại đây, tỷ lệ sinh con thứ 3 của bản giảm nhiều so với những năm trước. Năm 2012, 2013 đều có trên 20 trường hợp, năm 2014 dưới 10 trường hợp và năm 2015 là 7 trường hợp. Đây là tín hiệu mừng vì nhận thức của bà con trong bản đã có chuyển biến rõ nét.

Có được kết quả trên, một phần cũng nhờ việc xây dựng hương ước, quy ước xử phạt trong thôn bản. Theo đó, những gia đình sinh con thứ ba phải nộp phạt 500.000 đồng. Hoạt động này có sự tham gia vào cuộc của các già làng, trưởng bản, trưởng dòng họ để việc xử lý vi phạm được thực hiện nghiêm túc. Bên cạnh đó, bản còn tổ chức thực hiện đăng ký không sinh con thứ ba, vận động 5 trưởng dòng họ: Sùng, Lý, Chang, Giàng, Thào đăng ký cho con cháu  mình tham gia. Từ dạo ấy, qua các lễ hội, họp thôn, bản, hay dịp cưới hỏi..., các già làng, người có uy tín ở địa phương đều khuyên bảo con cháu giữ đúng cam kết với bản, không đẻ sớm, đẻ nhiều, đẻ dày, không sinh con thứ 3 và tuyệt đối không tảo hôn, kết hôn cận huyết thống.

Sự vào cuộc của chi bộ, các già làng, trưởng dòng họ, người có uy tín cùng với sự nỗ lực của cán bộ làm công tác DS – KHHGĐ đã góp phần giảm tỷ lệ sinh con thứ 3 ở Lìm Mông, giúp bà con tập trung phát triển kinh tế, vươn lên xóa đói giảm nghèo.

Bài, ảnh: Hoài Anh