Sự cạnh tranh từ mạng xã hội và các nền tảng xem video trực tuyến đã khiến người xem rời xa truyền hình. Hơn nữa, thói quen xem video tin tức trên các nền tảng trực tuyến như Youtube thay vì các trang tin đang chuyển dịch mạnh mẽ. Các video ngắn lên ngôi, và sự trỗi dậy của các nhà sáng tạo nội dung số đặt ra thách thức đáng kể cho các nhà xuất bản tin tức trên thế giới và Việt Nam.

Khi sự thay đổi thói quen người dùng diễn ra quá nhanh

Dữ liệu tổng hợp từ 47 quốc gia cho thấy tất cả sự tăng trưởng của tin tức trên mạng xã hội đều đến từ các nền tảng video hoặc nền tảng dẫn đầu bằng video như YouTube, TikTok và Instagram. Điều này đặc biệt xảy ra ở các quốc gia ngoài Mỹ và châu Âu, nơi mức tiêu thụ video tin tức đang tăng nhanh nhất trong giới trẻ.

Theo Báo cáo Tin tức Kỹ thuật số 2024 của Viện Nghiên cứu Báo chí Reuters, YouTube được gần 31% sử dụng hàng tuần để xem tin tức. Ở các quốc gia như Ấn Độ và Nam Phi, thậm chí khoảng một nửa số người được khảo sát cho biết có sử dụng nền tảng này để xem tin tức. 66% người trả lời khảo sát trên toàn cầu cho biết có truy cập các video tin tức ngắn mỗi tuần, trong khi các định dạng dài hơn thu hút khoảng một nửa (51%).

Tại Việt Nam, Báo Thanh Niên đã và đang phát triển mạnh mẽ hoạt động sản xuất video phát trên các kênh phi truyền thống. Kênh YouTube Báo Thanh Niên đã đạt được những con số vô cùng ấn tượng về lượt người đăng ký và lượt xem các video.

Tuy nhiên, trước sự trỗi dậy của các nền tảng mạng xã hội, ông Nguyễn Trọng Phước, Uỷ viên Ban Biên tập - Trưởng ban Giáo dục kiêm Phụ trách Trung tâm Sản xuất và Phát triển nội dung số Báo Thanh Niên cho biết thách thức lớn nhất hiện nay của Thanh Niên cũng như các tờ báo khác tại Việt Nam trong việc sản xuất video tin tức là sự thay đổi thói quen người dùng diễn ra quá nhanh. Hiện nay người dùng có xu hướng bỏ qua những video định lượng dài, khung ngang, lượng người xem trên kênh Youtube Báo Thanh Niên giảm sút đáng kể, ảnh hưởng lớn đến nguồn thu của Báo.

Theo ông Trọng Phước, trước xu thế mới, Báo Thanh Niên đang chú trọng sản xuất những video ngắn, những sự kiện được chia nhỏ thành nhiều góc nhìn, phát triển khung dọc. Bên cạnh việc truyền tải thông tin chính thống, Báo tập trung vào khán giả trẻ bằng những nội dung bắt kịp xu hướng. Đồng thời, thay đổi cách thức thể hiện, dùng các effect về hình ảnh và âm thanh tạo cảm giác gần gũi, thu hút. “Chúng tôi bắt đầu đa dạng hoá hình thức sản xuất video, cắt nhỏ các nội dung thông tin, làm theo khung dọc và tìm cách xuất hiện trên nhiều nền tảng khác nhau”, ông Phước chia sẻ.

VNews - Truyền hình Thông tấn được định vị là một kênh chuyên biệt về thời sự chính luận, phản ánh toàn diện và cập nhật liên tục thông tin về các vấn đề, sự kiện ở trong nước và quốc tế, đáp ứng nhu cầu về thông tin thời sự hiện nay của đông đảo người dân. Kênh Youtube Thông tấn đã đạt được nút Vàng, trên các nền tảng khác như Facebook hay Tiktok, các video tin tức của Thông tấn cũng nhận được lượng người xem đáng kể.

Ông Hoàng Đức Long - Trưởng phòng Thông tin Chính trị Xã hội - Trung tâm Truyền hình Thông tấn cho biết, theo xu thế, việc sản xuất video tin tức trên các nền tảng mạng xã hội của truyền hình thông tấn cũng có sự dịch chuyển. “Truyền hình Thông tấn lấy thế mạnh của mình là kênh thông tin chủ lực của Chính phủ, thông tin của TTX có tính chính thống, đáng tin cậy, một số thông tin mang tính độc quyền và định hướng. Mạng lưới các phóng viên thường trú ở được ngoài được mở rộng, các thông tin về những sự kiện lớn của thế giới được sản xuất kịp thời, liên tục. Song, để bắt kịp xu thế, thu hút độc giả, ngoài việc chính thống, Truyền hình Thông tấn rất chú trọng đến cách thức thể hiện hấp dẫn, mới mẻ, có sự sáng tạo”, ông Long cho hay.  

Theo ông Hoàng Đức Long, trong bối cảnh nhiều thách thức, các cơ quan báo chí nên tìm ra hướng đi riêng cho mình trong việc sản xuất video tin tức. Có những cơ quan mạnh về phân tích tình hình quốc tế, thậm chí mời các chuyên gia đến chia sẻ, những thông tin này mang tính đa chiều; có toà soạn sẽ thiên về an ninh trật tự, kinh doanh, công nghệ - đó là những đặc điểm riêng biệt mà công chúng khi cần nội dung thông tin đó họ sẽ tìm đến. 

Đa dạng hoá nguồn thu và đóng gói sản phẩm 

Theo báo cáo của Viện Nghiên cứu Báo chí Reuters, trọng tâm chính của việc xem video tin tức là trên các nền tảng trực tuyến - 72% như YouTube thay vì các trang tin - 22%. Báo cáo năm nay cũng ghi nhận sự trỗi dậy của thế hệ người sáng tạo nội dung về tin tức. Chẳng hạn, một số tài khoản chia sẻ video về cuộc chiến ở Gaza và Ukraine, ghi lại những thực tế tàn khốc của cuộc sống trên thực địa mà phương tiện truyền thông chính thống thường bị hạn chế đưa tin. Điều này làm tăng những thách thức xung quanh vấn đề doanh thu của các tòa soạn.

Bàn về vấn đề này, ông Trọng Phước - Trưởng ban Giáo dục kiêm Phụ trách Trung tâm Sản xuất và Phát triển nội dung số Báo Thanh Niên cho biết, so với thời kỳ Covid-19, doanh thu trên nền tảng video số của Báo Thanh Niên bị sụt giảm đáng kể. Youtube cũng thay đổi thuật toán và hoạt động kinh doanh, họ bán gói hội viên và chia sẻ lợi nhuận cho các cơ quan báo chí không được nhiều. Trước thách thức đó, Báo Thanh Niên thống nhất quan điểm không thể bày sẵn trên trang web mời gọi công chúng đến xem, mua, chọn nữa mà giờ đây phải đóng gói sản phẩm và chuyển đến tận tay của độc giả. 

Vừa qua, Báo Thanh Niên bắt đầu khởi động dự án Zalo Video từ ngày 21/6, sau một tháng đến 21/7 kênh đã thu hút được 5 ngàn tài khoản đăng ký. Ông Trọng Phước cho hay, đây là nền tảng phổ biến, hơn nữa khi sản xuất video tin tức trên Tiktok sẽ tự động update lên Zalo. “Chúng tôi sản xuất nội dung một lần và phát được trên 2 nền tảng. Tiktok phát triển đối tượng độc giả trẻ, còn Zalo sẽ có tiềm năng tiếp cận những độc giả lớn tuổi hơn. Việc mở rộng tệp khách hàng, độc giả, khán thính giả là điều rất quan trọng. Tuy không thu được lợi nhuận trực tiếp từ các video tin tức trên Tiktok và Zalo, nhưng thông qua đó, chúng tôi quảng bá được thương hiệu, thu hút được nhiều lượt xem, các nhãn hàng từ đó mà tin tưởng tìm đến đặt hàng quảng cáo”, ông Phước nhấn mạnh. 

Thêm một nguồn thu gián tiếp Báo Thanh Niên đang tận dụng, đó là mới đây, Facebook có quy định mới về việc trả tiền cho các video nhưng chưa triển khai rộng rãi ở Việt Nam cũng như các cơ quan báo chí. Facebook hiện chấp nhận trả tiền cho các kênh truyền thông, vì thế, Thanh Niên đang hợp tác với các công ty truyền thông, họ sẽ làm các Fanpage, do họ quản lý nhưng sử dụng tài nguyên là các video tin tức của Báo Thanh Niên. Báo Thanh Niên giữ bản quyền các video này và hai bên sẽ chia sẻ doanh thu - làm theo cách đó để bù đắp vào những sụt giảm khác trong chiến lược chung là đóng gói sản phẩm tới từng độc giả. 

Về sự gia tăng người sáng tạo nội dung về tin tức, ông Trọng Phước cho biết, thời gian qua Báo Thanh Niên cũng đã phải nhường bớt sân cho các nhà sáng tạo nội dung số. Trước đây, kênh Youtube Báo Thanh Niên đạt doanh số cao trong các video review món ăn, địa điểm, nhà hàng, nhưng giờ đây công chúng có xu hướng thích những cá nhân làm việc đó hơn, họ mong muốn được nghe những trải nghiệm, cảm nhận của cá nhân cụ thể chứ không phải từ một cơ quan báo chí. 

Song, một hướng đi đang được kỳ vọng, theo ông Phước, nếu trước đây các nhà sản xuất nội dung số, hay ngay cả một số phóng viên nhắm đến nhưng thông tin giật gân “cướp, giết, hiếp”; “tình, tiền, tù, tội” và cho đó là những thông tin thu hút công chúng, thì giờ đây, qua kinh nghiệm sản xuất video của Báo Thanh Niên, ngoại trừ những vụ việc quá đặc thù, quá chấn động, những nội dung đó không được quan tâm bằng những thông tin tích cực, những câu chuyện nhân văn, những nhân vật truyền cảm hứng. Và điều đó đang tạo ra lợi thế cho các cơ quan báo chí trong vai trò là lực lượng dẫn dắt dư luận, đưa công chúng đến với những điều tốt đẹp trong cuộc sống. 

“Đã đến lúc các bạn thôi tính xem một ngày bán được bao nhiêu tờ báo, một ngày có bao nhiêu lượt truy cập trên trang web, mà hãy tập trung xây dựng một cộng đồng biết, quan tâm và nhận được giá trị thương hiệu của mình trong xã hội thông tin” - người phụ trách Trung tâm Sản xuất và Phát triển nội dung số Báo Thanh Niên - ông Nguyễn Trọng Phước nhận định.

Theo Nhà báo và Công luận