Nếu như văn học thường sử dụng cách diễn đạt tư tưởng bằng tư duy hình tượng, lối nói ẩn dụ, hoán dụ, ý tại ngôn ngoại, thì văn phong báo chí phải rõ ràng mạch lạc làm cho độc giả dễ hiểu nhất.

Tuy nhiên, phong cách viết của báo chí cũng phải hấp dẫn, biến độc giả thành nhân chứng gián tiếp đối với sự kiện.

Tác phẩm báo chí nói chung và thể loại phóng sự nói riêng không thể là một báo cáo khô khan mà phải dẫn dắt độc giả vào bên trong của sự kiện. Vì vậy, văn phong báo chí của mỗi nhà báo không thể giống nhau, cá tính trong bút pháp thể hiện của mỗi nhà báo cũng khác nhau. Điều đó, làm cho các tác phẩm báo chí không hề đơn điệu, tạo nên sức hấp dẫn đối với đông đảo công chúng khi nghe, xem các phương tiện của báo chí.

Phóng viên tác nghiệp (Ảnh: PV)

Văn phong báo chí hoàn toàn không giống như các đề tài nghiên cứu khoa học mà nó đòi hỏi sự linh hoạt trong cá tính, phong cách thể hiện của mỗi nhà báo trước sự kiện. Ngay trong cùng một sự kiện như: cháy rừng, lũ lụt, sập đất... với phong cách riêng, mỗi nhà báo đều tạo cho tác phẩm của mình những nét riêng biệt mà khi đọc, xem người ta tìm thấy sự hấp dẫn khác nhau.

Tuy phong cách khác nhau, nhưng đã là tác phẩm báo chí thì vẫn phải tôn trọng quy tăc nhất quán đó là: đơn giản,cụ thể, sinh động.

Tính đơn giản là đặc trưng nổi trội nhất của văn phong báo chí. Nghĩa là bài báo nào cũng phải đáp ứng được nhu cầu thông tin của hầu hết các đối tượng bạn đọc. Người học nhiều hay học ít đều phải hiểu. Có thể có những tờ báo thường dành cho một số công chúng có trình độ trí tuệ cao hơn, nhưng nhiều khi người ta chỉ đọc trong lúc nghỉ ngơi, thư giãn. Vì vậy, không nên bắt họ phải lao tâm khổ tứ vào những câu chữ rắc rối khó hiểu.

Tính đơn giản trong văn phong báo chí luôn phụ thuộc vào vốn từ vựng của mỗi nhà báo. Với một bài báo thì người viết cần tránh dùng từ ít thông dụng. Trong trường hợp cần thiết phải dùng từ khó hiểu thì phải định nghĩa và nhắc lại để độc giả chưa biết hoặc biết ít sẽ hiểu đầy đủ hơn khi họ đọc nó trong những văn cảnh khác nhau.

Mặt khác về ngữ pháp trong báo chí chỉ nên dùng những câu ngắn gọn, tránh dùng câu phức hợp để người đọc dễ hiểu, dễ thấy.

Thông thường câu ngắn gọn, súc tích bao giờ cũng làm cho độc giả dễ hiểu dễ nhận biết hơn câu dài.

Nói đến văn phong báo chí người ta luôn chú trọng với tính cụ thể, khách quan và chính xác đó là một trong những nguyên tắc quan trọng nhất trong văn phong báo chí. Vì mục đích của nhà báo là làm cho mọi người được biết, cảm nhận và hiểu được bản chất của sự kiện. Vì vậy, từng câu thậm chí từng từ phải chứa đựng nội dung thông tin, nội dung thông tin càng nhiều thì hiệu quả càng cao. Vì vậy,vấn đề lựa chọn từ ngữ phải đảm bảo chính xác, loại bỏ các loại: tính từ, trạng từ viển vông, sáo rỗng không chứa đựng thông tin.

Một tác phẩm báo chí muốn trở nên sinh động hấp dẫn thu hút được sự chú ý của độc giả thì trước hết người viết cần phải sử dụng cách diễn đạt khác nhau, mà cách diễn đạt đó chính là cách viết của thời hiện tại, tức là một bài báo phải có: mệnh đề chính, có trích dẫn, có hình ảnh và có so sánh. Những cách diễn đạt này thường đảm bảo sự chắc chắn về độ tin cậy của một tác phẩm báo chí . Nhưng nếu quá lạm dụng thì sẽ trở nên khiên cưỡng mang lại hiệu quả thấp.

Ở một số tác phẩm báo chí để tạo ra sự hòa nhập giữa độc giả với phóng viên, cũng có người thường sử dụng văn phong ngôi thứ nhất, cách này người ta thường sử dụng cho thể loại phóng sự tạo ra điểm nhấn trong bút pháp thể hiện.Một vấn đề không thể thiếu đối với văn phong báo chí đó là: chính tả, tên riêng, từ vựng,cú pháp, dấu chấm câu. Tất cả những điều tưởng như nhỏ bé ấy nhiều khi lại làm nên sự thành công hay thất bại của tác phẩm báo chí.

Văn phong báo chí có vị trí quan trọng trong sự hình thành phát triển của mỗi tác phẩm báo chí. Dấu ấn của mỗi nhà báo qua trang viết của mình luôn đem lại hiệu quả cao cho mỗi tác phẩm. Văn phong của họ chính là con thuyền chở tư tưởng và mục đích của mỗi tác phẩm đến với bạn đọc.    

Ngọc Chấn