song
Họp báo, phỏng vấn và công việc của nhà báo
Ngày xuất bản: 31/05/2021 12:00:00 SA
Lượt đọc: 9482

 1. Họp báo

Trong hoạt động báo chí, các nhà báo thường được mời dự họp báo. Vậy khi nào thì họp báo? Phóng viên cần chuẩn bị gì trước khi đến dự cuộc họp báo?

Họp báo do các cơ quan, tổ chức của Đảng, nhà nước, tổ chức chính trị xã hội... đứng ra chủ trì để mời nhà báo đến nhằm cung cấp thông tin chính thức, trình bày quan điểm, tư tưởng, ý kiến chính thức của Đảng, Nhà nước ta, làm rõ những vấn đề dư luận quan tâm nhằm định hướng dư luận, uốn nắn những thông tin, nhận thức sai lệch, hoặc sự xuyên tạc, bịa đặt không đúng với bản chất của sự việc, hiện tượng, sự kiện; Thông báo những nội dung quan trọng của một sự kiện lớn sắp xảy ra...

 

Tỉnh ủy Yên Bái Họp báo trước thềm Đại hội Đảng

Ở tỉnh thường chỉ họp báo sự kiện lớn như trước thềm Đại hội Đảng bộ tỉnh, trước những sự việc có ảnh hưởng lớn đến cả nước được dư luận đặc biệt quan tâm. Các cuộc gặp mặt báo chí cuối năm hoặc đầu xuân chỉ mang tính chất là hội nghị báo chí để lãnh đạo tỉnh động viên, biểu dương những đóng góp của nhà báo và cơ quan báo chí trong năm qua, định hướng những nội dung, yêu cầu, nhiệm vụ tuyên truyền trong năm tới. Tuy nhiên các nhà báo cũng có thể đặt câu hỏi để lãnh đạo tỉnh nói rõ những vấn đề, những việc thậm chí cả vấn đề bức xúc mà dư luận quan tâm ở một số địa phương, lĩnh vực trên địa bàn tỉnh.

Khi nhận được giấy mời họp báo, cơ quan chủ trì đã thông báo rõ nội dung, cơ quan báo chí định cử phóng viên nào đi dự phải chuyển giấy mời và các tài liệu liên quan trước cho các phóng viên đó, tránh tình trạng chỉ thông báo mồm, khi phóng viên đến chỉ ngồi có tính hình thức. Trước khi đi dự họp báo, nhà báo cần chuẩn bị kỹ để đến tham dự cuộc họp báo với tâm thế chủ động. Cần tranh thủ thời gian nắm tình hình những vấn đề liên quan đến nội dung cuộc họp báo. Ví dụ: Trước cuộc họp báo về Đại hội đại biểu phụ nữ tỉnh bạn phải nắm chắc tình hình phong trào phụ nữ tỉnh và các địa phương, những vấn đề phụ nữ quan tâm, nhất là chị em người dân tộc thiểu số, ở nông thôn, doanh nghiệp…. các vấn đề liên quan đến phụ nữ ở các khu công nghiệp như chỗ ở, điều kiện vệ sinh, chỗ học hành, chữa bệnh cho con cái, khi nhà trường cho trẻ tạm nghỉ học do dịch bệnh mà bố mẹ vẫn phải đi làm thì ai trông con? Tổ chức nữ công có quan tâm, giúp gì được cho chị em không? Còn những gì bất cập, rồi tình trạng tảo hôn, buôn bán phụ nữ, xâm hại phụ nữ và trẻ em..v.v Phải có thông tin cụ thể, chứng cứ cụ thể, sự việc, hiện tượng xảy ra ở đâu có địa chỉ cụ thể. Trên cơ sở đó bạn mới đặt ra được những câu hỏi sát thực, sắc sảo, tránh lối hỏi vỗ về, xu nịnh, phụ họa xuôi chiều, khen một bề, thậm chí đặt những câu hỏi ngô nghê, lạc lõng thì cuộc họp báo sẽ trở nên nhạt nhẽo, vô bổ mà những thông tin từ những cuộc họp như thế đối với người đọc, người xem, người nghe cũng vô bổ. Phỏng vấn cho nó có chất lượng thật ra không dễ, chả thế mà có phiên Quốc hội chất vấn thành viên Chính phủ, có đại biểu nói tràng giang đại hải hàng mấy phút mà người xem không hiểu đại biểu nói gì, thậm chí Chủ tịch Quốc hội phải nhắc: “Đại biểu vẫn chưa rõ câu hỏi!”

Trong thực tế, có nhiều phóng viên quốc tế đặt câu hỏi có ý xoi mói rất oái oăm. Những năm Việt Nam dự Hội nghị 4 bên ở Pari, có lần trong cuộc họp báo, một nhà báo nữ báo thời trang (Pháp) hỏi:

- Thưa ngài bộ trưởng! Tôi chỉ là phóng viên thời trang, tôi không quan tâm đến vấn đề chính trị, tôi chỉ xin hỏi ngài bộ trưởng là hiện nay giới thời trang đang cãi nhau nên mặc váy dài hay váy ngắn? Ý kiến ngài về vấn đề này như thế nào?

Bộ trưởng ngoại giao Việt Nam thản nhiên cười rồi nói.

- Cái gì? Bạn hỏi váy dài hay váy ngắn ấy à? Tùy lúc!

Đó là cách "trả lời mà không trả lời" để nhà báo phương tây không xuyên tạc được. Nếu trả lời thích váy dài hay váy ngắn, lập tức hôm sau sẽ tràn ngập các báo ở Pari ảnh và tin ông bộ trưởng này thích váy dài hay váy ngắn để làm trò cười cho họ. Đó là một cách bôi nhọ chính trị rất xảo quyệt.

Khi Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết thăm Hoa kỳ, một bà thượng nghị sĩ Mỹ nói:

- Thưa ngài Chủ tịch! Theo chỗ tôi biết thì Việt Nam vẫn đang có vi phạm nhân quyền, ngài có ý kiến gì về chuyện này?

Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết thẳng thắn đáp rằng: "Mỹ không có tư cách nói về nhân quyền với Việt Nam". Bà thượng nghị sĩ sửng sốt hỏi: "Vì sao vậy?" Khi đó Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết mới giải thích: "Thôi thì chuyện trước đây Mỹ đem quân xâm lược Việt Nam, trút hàng triệu tấn bom đạn xuống Việt Nam giờ tạm gác lại. Nhưng hiện nay Mỹ vẫn đang đem quân đến IRaq, Lybia, Xyria, Apganistan… hàng ngày trút bom đạn xuống những nơi đó làm bao nhiêu người chết, bị thương, nhà tan cửa nát, rất nhiều người phải tha hương cầu thực tới các trại tỵ nạn các nước thì thử hỏi Mỹ có vi phạm nhân quyền với họ không?" Nghe xong bà thượng nghị sĩ tái mào chào thua.

Qua vài câu chuyện như vậy để các bạn thấy việc đặt câu hỏi phỏng vấn và trả lời phỏng vấn trước các cuộc họp báo là rất quan trọng. Nhà báo có tầm cần am hiểu sâu rộng nhiều vấn đề, vừa bao quát, vừa cụ thể mới đặt ra được nhiều câu hỏi sắc sảo khiến người trả lời phải động não, tìm được câu trả lời thỏa đáng, có như thế mới đem lại những thông tin bổ ích từ cuộc họp báo cho người đọc, người xem tăng tính hấp dẫn, tính tư tưởng, tính chiến đấu của báo chí.

2. Phỏng vấn

Thể loại này thường được sử dụng nhiều trên các đài PTTH, báo điện tử. Báo viết cũng được sử dụng để giải thích làm rõ một vấn đề gì đó. Người được phỏng vấn trong các bài phóng sự đôi khi như nhân chứng, làm điểm nhấn để tăng thêm tính chân thật, sự sinh động, tăng sức thuyết phục cho bài viết. Trong nhiều trước hợp người được phỏng vấn là những chuyên gia, người có cương vị, trách nhiệm cao nói rõ về một vấn đề hay sự việc ở lĩnh vực mình am hiểu hoặc mình phụ trách. Phóng viên cần nghiên cứu sâu, thấy mặt phải, mặt trái từng vấn đề từ đơn giản đến phức tạp để đặt câu hỏi. Ví dụ: Phỏng vấn chuyên gia về việc địa phương tự chọn sách giáo khoa lớp 6 cho năm học tới, phóng viên VOV hỏi: Như thế nào là "phù hợp"? Có thể xảy ra tiêu cực khi chọn dùng bộ sách này mà không dùng bộ sách kia không? Thì chuyên gia phải trả lời: Nên có lực lượng an ninh văn hóa tham gia hội đồng tuyển chọn để chọn được bộ sách phù hợp, đúng yêu cầu, trình độ, đặc điểm của địa phương, bởi rất có thể có yếu tố tiêu cực chen vào.

Phỏng vấn chủ yếu là hỏi và trả lời xoay quanh một vấn đề gì đó. Ví dụ: Chuẩn bị tiêm Vacine Covid19, nhiều người có bệnh lý nền lo lắng không muốn tiêm, có người lại cho là đối tượng được ưu tiên tiêm trước không công bằng, có người nghi ngờ tác dụng của Vacxine hoặc chủ quan cho rằng tiêm Vacxine  rồi thì không cần thực hiện 5K nữa v.v… thì chuyên gia ngành y tế phải trả lời phỏng vấn uấn nắn những nhận thức lệch lạc.

Để có được câu hỏi đúng, trúng những vấn đề dư luận quan tâm, nhà báo phải tìm hiểu, điều tra dư luận để nắm đúng và trúng những vấn đề nhân dân quan tâm "gãi đúng chỗ ngứa" mới đặt ra được câu hỏi hay giải đáp trúng những vấn đề cuộc sống đang đòi hỏi phải có câu trả lời.

Phỏng vấn là công việc thường xuyên của mỗi nhà báo. Khi tác nghiệp nhà báo phải thường xuyên phỏng vấn nhân vật của mình và cán bộ lãnh đạo các cấp, các ngành để có tư liệu mà viết, có chuyện mà kể. Người càng am hiểu, sâu sắc, đặt ra được những câu hỏi "hóc búa", có thầm tư duy lớn thì người trả lời càng nể phục, trân trọng nhà báo và phải cố gắng tìm được tư liệu xác thực, có sức thuyết phục cung cấp cho nhà báo để trả lời một vấn đề gì đó mà cuộc sống đặt ra, nhân dân đòi hỏi. Như vậy tầm của bài viết, tầm của vấn đề trong mỗi bài viết có đáng được quan tâm hay không, trước hết phụ thuộc vào tầm tư duy của nhà báo ngay từ cách đặt câu hỏi phỏng vấn nhân vật của mình.

Để có được những câu hỏi hay, sắc bén đòi hỏi rất nghiêm khắc với mỗi nhà báo là phải học tập suốt đời, không ngừng trau dồi nghề nghiệp, cập nhật kiến thức, nắm vững mọi chủ trương đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước, đọc nhiều, biết nhiều, hiểu rộng, thông kim bác cổ và đặc biệt phải gần dân, sâu sát thực tiễn, nắm bắt kịp thời hơi thở của cuộc sống để hỏi đúng, trúng những điều cuộc sống đang đặt ra.

                                                                                                                                                                              Ngân Hà

 

Du lịch Mù Cang Chải Ruộng Bậc Thang, Mù Cang Chải