Tuần lễ hội Khám phá Danh thắng quốc gia ruộng bậc thang Mù Cang Chải 2017 đến, tôi lại khăn gói lên đường. Đã bao nhiêu lần đến với Mù Cang chải, lòng vẫn đầy háo hức, xốn xang như đi khám phá miền đất lạ. Đầu thu, nắng vàng, gió mát. Đường lên Mù Cang Chải không có ổ trâu, ổ gà, xe cứ thế bon bon. Qua đèo Khau Phạ, mây mù lãng đãng. Tôi quay sang nói với anh bạn Ngô Bá Hòa, nhà văn, công tác tại Tạp chí Văn hóa các dân tộc, đi cùng: “Đã đến Mù Cang Chải rồi đấy”. Ngô Bá Hòa cười vui: “Không cần giới thiệu, chỉ cần giơ tay ra, thấy lành lạnh, ươn ướt là biết đã đến Mù Cang Chải rồi”. Từ Đèo Khau Phạ (một trong tứ đại đỉnh đèo cùng với Pha Đin, Ô Quy Hồ, Mã Pí Lèng) nhìn sang bên trái, những nương ngô, nương thảo quả đang bật lên xanh mướt; bên phải, những mảnh ruộng bậc thang đang độ chín vàng xếp nối, hun hút, mênh mông. Tiếng Thái, khau là sừng, phạ là trời, Khau Phạ là sừng trời. Trước mắt chúng tôi, đỉnh Khau Phạ như một chiếc sừng khổng lồ nhô lên trên mây. Trên chiếc sừng khổng lồ ấy có những cái chòi cao, hằng mấy trăm người đang tụ lại, bên những chiếc dù lượn. Bạn tôi reo lên: “Festival dù lượn Bay trên mùa vàng phải không”. “Ừ. Năm nay Mù Cang Chải tổ chức hai sự kiện dù lượn là Bay trên mùa nước đổ vào tháng 5 và Bay trên mùa vàng vào tháng 9”. Festival năm nay có 9 đội dù lượn, 111 phi công trong và ngoài nước cùng nhiều du khách tham gia; đây là sự kiện dù lượn lớn nhất cả nước. Khau Phạ được nhiều phi công trong nước và quốc tế đánh giá là một trong những điểm nhảy dù lượn đẹp nhất trên thế giới. Festival dù lượn là một trong những điểm nhấn trong chuỗi các hoạt động của Tuần Văn hóa - Du lịch Mường Lò và Lễ hội Khám phá Danh thắng quốc gia ruộng bậc thang Mù Cang Chải, trở thành hoạt động thường niên, thu hút hàng nghìn người đến với đèo Khau Phạ. Hòa mải mê chụp ảnh bên những biệt đội bay, lâu quá, tôi giục: “Đi thôi! Còn nhiều điều thú vị đang chờ ta phía trước!”.

Chúng tôi lại lên xe, vượt qua đỉnh đèo hun hút gió. Hết đèo, mây sà xuống thấp, sương tan dần, những thửa ruộng bậc thang đang độ chín, lớp lớp gối lên nhau, rực rỡ, lộng lẫy hiện dần ra trước mắt như những đợt sóng vàng xô vào bờ đất, xô vào đồi núi, mây trời, cao, xa tít tắp; như dàn sóng nhạc đang ngân lên bản tình ca của núi rừng. Đi được một đoạn anh bạn tôi lại vỗ vai: “Dừng lại một tí đi! Chỗ này đẹp quá!”. Chúng tôi cứ thế bị hút hồn, mải mê cùng những thảm ruộng bậc thang mà vẻ đẹp của nó được các nghệ sĩ nhiếp ảnh đặt bằng những cái tên thật mĩ miều như: “Sóng vàng”, “Những nấc thang vàng”, “Mâm xôi vàng”… vẫn chưa thể lột tả được hết vẻ đẹp. Cùng núi rừng kỳ vĩ, trên những triền lúa đổ vàng, thấp thoáng bóng áo chàm, váy hoa của người Mông đi gặt, tiếng đập lúa đập vào thùng gỗ ngân vang. Dù còn nhiều vất vả nhưng họ vẫn ánh lên những nụ cười.

Bay trên mùa vàng (Ảnh Tuấn Vũ)

Tôi chọn một chỗ đứng cao, tranh thủ chụp mấy tấm ảnh. Phóng mắt ra, mọi góc nhìn đều thấy mới mẻ, đều toát lên vẻ đẹp riêng. Mù Cang Chải mùa này đang khoác trên mình bộ cánh áo mới. Trời mây như trong xanh hơn, cảnh sắc như bừng tỉnh. Không chút bụi bặm, ồn ào, ta như thấy bình yên tràn ngập cả lòng mình. Cũng như mọi năm, Tuần Văn hóa - Du lịch Danh thắng Ruộng bậc thang Mù Cang Chải được tổ chức vào trung tuần tháng 9. Du khách trong và ngoài nước tụ hội về đây, cùng ra tận ruộng, chiêm ngưỡng và trải nghiệm. Trên ruộng, ven đường, rất nhiều tốp người mải mê chụp ảnh. Đây đó, các chị, các cô người Mông xúng xính, rực rỡ váy áo đi hội. Có người gùi theo nhiều bộ váy áo đẹp cho du khách thuê chụp ảnh; có người nhận làm người mẫu cho các tay máy; có người gùi theo những gùi đặc sản như sơn tra, rau cải mèo, ổi… bày bán ngay dọc đường. Anh bạn Ngô Bá Hòa vỗ vai tôi, bảo: “ Người Mông Mù Cang Chải biết làm du lịch rồi đấy! Có khác gì Sa Pa đâu”. “Ừ. Kia nữa!”. Ở những đoạn đường rẽ vào khu ruộng danh thắng, xe ô tô không đi được, đã có hẳn một “biệt đội xe ôm” là đàn ông, thanh niên Mông, chờ đón, phục vụ khách, sẵn sàng đưa du khách đến khu ruộng xa nhất, cao nhất, đẹp nhất. Anh Lý A Tu, bản La Pán Tẩn, xã La Pán Tẩn cho tôi biết, Mù Cang Chải thời điểm này có trên 200 xe ôm như anh. Xe chạy 60.000đ một chuyến cả đi cả về từ đường quốc lộ đến khu ruộng khách yêu cầu. Mỗi xe ôm túc tắc một ngày cũng chạy được từ 4 đến 10 chuyến. Như vậy có thể nói, người Mông Mù Cang Chải đã bắt đầu làm du lịch và du lịch đã đem lại nguồn thu nhập thêm kha khá. Đó là tín hiệu vui từ người dân. Còn nói về du lịch Mù Cang Chải, hiện nay đang nhận được sự quan tâm rất lớn từ tỉnh và huyện. Có sự chỉ đạo đồng bộ từ khâu tuyên truyền, quản lý nhà nước về du lịch, đảm bảo an ninh trật tự, bảo vệ môi trường du lịch, các hoạt động lữ hành, lưu trú, việc đầu tư xây dựng các công trình phục vụ công tác du lịch. Mù Cang Chải đang khai thác rất hiệu quả hai loại hình du lịch là du lịch sinh thái và du lịch cộng đồng. Du lịch sinh thái gắn với các hoạt động: chinh phục đỉnh núi Púng Luông, khảo sát bãi đá cổ xã Lao Chải, khám phá rừng nguyên sinh Chế Tạo, Thác Mơ 3 tầng, suối nước nóng và hang động ở Nậm Khắt, rừng chè cổ thụ La Pán Tẩn. Du lịch cộng đồng (Homestay) gắn với tìm hiểu giá trị văn hóa dân tộc ở các bản Nậm Kim, bản La Pán Tẩn, bản Làng Sang. Du khách đến với Mù Cang Chải sẽ được cùng ăn, nghỉ trong các gia đình người Mông, Thái; tìm hiểu những nét đặc trưng trong sinh hoạt, lao động; thưởng thức các món ăn dân tộc, tham gia các nghề truyền thống như nấu rượu thóc, nghề rèn sắt, dệt thổ cẩm… Không chỉ được thưởng thức bức tranh ruộng bậc thang, mỗi bước đường, mỗi điểm du khách đến đây là một trải nghiệm, khám phá về văn hóa độc đáo vẫn còn được gìn giữ, bảo tồn của người Mù Cang Chải.  

Tôi miên man đi giữa những triền ruộng bậc thang, hít thật căng mùi thơm lúa mới. Thỏa sức ngắm, ngắm rồi cảm phục bàn tay, khối óc của những người dân vật lộn với thiên nhiên, cần cù, sáng tạo làm nên một kiệt tác tồn tại hằng mấy trăm năm nay. Tôi nghe trong hương lúa như có vị nồng nồng đất đai, mùi mồ hôi của biết bao thế hệ người Mông nối tiếp nhau khai khẩn đồi núi thành những thửa ruộng bậc thang. Những thửa ruộng không chỉ cho lúa gạo mà còn cho giá trị thẩm mỹ, nhân văn. Với diện tích khoảng 3.500ha, trong đó, 500ha phân bố tại ba xã: La Pán Tẩn, Chế Cu Nha, Dế Xu Phình đã được công nhận Di tích Danh thắng cấp quốc gia (năm 2007). Cái tên ruộng bậc thang Mù Cang Chải được gắn một dấu sao trên bản đồ du lịch Việt Nam. Tôi cùng Ngô Bá Hòa leo lên La Pán Tẩn, nơi nổi tiếng với những thửa ruộng như vân tay của trời. Đường đất, lên dốc, lại nhiều khúc cua, đi khó nhưng khi lên đến nơi mới thấy công sức mình bỏ ra hoàn toàn xứng đáng. La Pán Tẩn, sắc vàng của lúa chín trải rộng mênh mông, nối lên vời vợi mây trời. Lòng cứ như say, như mơ, như lạc vào cõi mộng.

Đêm Mù Cang Chải, ngồi ở nhà du lịch cộng đồng của anh Giàng A Tu, tôi mở hết cửa sổ, sương giăng nhè nhẹ, lất phất mưa, không khí se lạnh vây quanh. Anh bạn tôi ngạc nhiên: “Ở đây khí hậu một ngày cũng có bốn mùa như ở Đà Lạt vậy!”. Tôi nhìn ra đường, thị trấn đã khác nhiều so với mấy năm về trước. Những ngôi nhà xây, nhà cao tầng mọc lên nhiều hơn. Điện sáng lung linh. Khách du lịch thong thả dạo bộ, thả tâm hồn mình cùng núi rừng, hít thở bầu không khí trong lành, mát mẻ; ngồi nhâm nhi bắp ngô nếp dẻo thơm, ngọt ngào vị sữa. Tiếng cười nói thân thiện hòa tiếng suối Nậm Kim rì rầm. Ta nhận ra sự mến khách, vẻ đẹp trong tâm hồn của người Mù Cang Chải, càng thấy thêm yêu con người, mảnh đất vùng cao này. Đêm muộn, tôi giục bạn đồng hành: “Ngủ thôi! Ngày mai vẫn còn nhiều điều thú vị đang chờ đấy”. Buông màn, nhắm mắt lại, những đợt sóng vàng lại tràn về rực rỡ, êm ái, miên man.

Ký của QUANG VĂN