Với nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, bản sắc văn hóa đa dạng là điều kiện cần để phát triển du lịch, trong đó du lịch cộng đồng hứa hẹn là một hướng đi mới mang lại nhiều thành quả cho ngành du lịch tỉnh Yên Bái. Để tạo điều kiện cho loại hình du lịch này phát triển, tỉnh Yên Bái đã đầu tư xây dựng các mô hình du lịch cộng đồng, tiêu biểu là bản Ngòi Tu (xã Vũ Linh, huyện Yên Bình).

Nằm bên hồ Thác Bà thơ mộng với hàng trăm hòn đảo lớn nhỏ xanh mướt, Từ cảng Hương Lý (thị trấn Yên Bình), theo thuyền máy lênh đênh trên hồ Thác Bà khoảng 50 phút, du khách sẽ tới bản Ngòi Tu nằm trải rộng trên diện tích khoảng 2km². Ngòi Tu mang hình ảnh thanh bình và nguyên sơ. Những nếp nhà sàn ba gian vẹn nguyên nét mộc mạc, đồi sắn xanh bát ngát, những con đường đất với lối mòn hoang sơ…; Không chỉ là nơi dừng chân lý tưởng của du khách có đam mê chinh phục những cung đường đèo núi, Ngòi Tu còn thu hút bởi những giá trị truyền thống văn hóa lâu đời của đồng bào dân tộc Dao sinh sống ở đây.

Bản có khí hậu mang tính chất vùng hồ, mùa đông lạnh còn mùa hè thoáng mát. Địa hình khu vực này khá đặc biệt với hệ thống núi đá, núi đất, hồ, thác, sông, suối đan xen nhau, đặc biệt là dãy núi Cao Biền nằm phía đông hồ Thác Bà và núi Con Voi nằm phía tây hồ đã hình thành nên cảnh quan thiên nhiên sơn thủy hữu tình vô cùng kỳ thú. Đất đai thổ nhưỡng ở đây gồm nhiều loại như: đất đỏ vàng (Feralit), đất dốc phân bổ rải rác ở các thung lũng, sông, suối và đất phù sa phân bố dọc hai bên bờ sông Chảy rất phù hợp để trồng các loại cây chè, cà phê, cao su, cọ, vầu, cây ăn quả, cây lương thực, thực phẩm, cây công nghiệp ngắn ngày…

Ngòi Tu - vẻ đẹp tiềm ẩn

Bên cạnh tiềm năng du lịch tự nhiên phong phú, bản sắc văn hóa ở Ngòi Tu cũng rất đặc sắc. Bản là nơi định cư của đồng bào các dân tộc: Dao, Cao Lan, Nùng..., trong đó chủ yếu là dân tộc Dao quần trắng với hơn 130 hộ dân, sinh sống chủ yếu bằng việc trồng các sản phẩm nông nghiệp như: Lúa, ngô, khoai, sắn, rau, đậu, củ, quả… Các giá trị văn hoá vật thể, phi vật thể đặc trưng của bản được thể hiện qua các nghề thủ công truyền thống (rèn, đúc đồ trang sức; thêu, in hoa văn trên vải bằng sáp ong; làm giấy bản); những lễ hội lâu đời (lễ cấp sắc, nhảy lửa, lễ cưới); những làn điệu dân ca, dân vũ (hát giao duyên, múa kèn, múa gậy); ẩm thực (cơm lam, thịt nướng, rượu sắn, rượu gạo), các trò chơi dân gian (đẩy gậy, đi cà kheo, đánh yến...)… và đặc biệt là kiến trúc nhà ở.

Nắm bắt được tiềm năng du lịch ở Ngòi Tu, tỉnh Yên Bái đã đầu tư xây dựng nơi đây thành làng văn hóa - du lịch để phát triển du lịch cộng đồng gắn với du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng. Đến với Ngoi Tu bạn sẽ bỏ qua cảm giác tất bật, ồn ào của thị thành, du khách sẽ được đến thăm những ngôi nhà sàn của đồng bào Dao Quần trắng ẩn hiện dưới đồi cọ xòe ô, được sống trong môi trường trong lành, ăn ở, sinh hoạt cùng người dân, được trò chuyện tâm tình, được nghe những câu chuyện của người cao tuổi trong làng kể về sự hình thành, phát triển cũng như những thăng trầm, biến cố của quê hương; được nghe kể về sự xuất hiện của những tục lệ, loại hình văn hóa nghệ thuật dân gian, tham gia vào những lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số ở địa phương như: lễ cấp sắc, nhảy lửa, chơi các trò chơi dân gian như đẩy gậy, kéo co... Hoặc, du khách còn có thể được bắt tay vào lao động sản xuất cùng với người dân nơi đây, tham quan các hộ gia đình làm nghề đan rọ tôm, dệt, thêu hoa truyền thống; được hướng dẫn để tự tay làm ra những sản phẩm của riêng mình, được chế biến những món ăn, thức uống hằng ngày mà mỗi gia đình người dân sử dụng. Ngoài ra, du khách khi đứng trên những ngôi nhà sàn của đồng bào hướng ra mặt hồ Thác Bà còn được đón những cơn gió trong lành, được ngắm nhìn những đảo cây in bóng nước hồ Thác, những chiếc thuyền nan êm ả mái chèo chở đầy sản vật.

Tại đây du khách cũng có thể thuê những chiếc xe đạp để  tham gia một “tour” khám phá nhỏ ven hồ và có thể len lỏi vào từng con đường đất trong bản làng. Vui đùa thân thiện với các em bé của đồng bào Dao Quần trắng hay tham gia một số trò chơi dân gian, các sinh hoạt cộng đồng của người dân địa phương để cảm nhận được hết những điều thú vị từ cuộc sống dân dã của đồng bào các dân tộc nơi đây mang lại. Ngòi Tu với những ngôi nhà sàn truyền thống của đồng bào Dao nằm ẩn hiện giữa những đồi cọ xanh tươi. Bên cạnh đó, những ai đặt chân đến đây sẽ có dịp được đi thuyền khám phá hồ Thác Bà và được thưởng thức những món ăn dân dã được chuẩn bị công phu, khéo léo như nộm hoa chuối rừng, thịt gà nấu măng chua, gỏi cá, nem trứng kiến... Bên ánh lửa trại bập bùng giữa sân, các điệu múa chuông, múa lù, làn điệu dân ca của người Dao say đắm lòng người được cất lên và hơn nữa ngắm cảnh bình minh trên hồ Thác hay những ngọn gió mát sẽ là điều không thể quên với ai từng một lần đến Ngòi Tu. Đây thực sự là điểm đến hấp dẫn cho những người muốn tìm một địa điểm yên tĩnh để nghỉ ngơi, thư giãn

Ngoài ra, du khách còn có thể kết hợp tham gia hành trình leo núi Yến, núi Cao Biền hay lênh đênh trên thuyền khám phá hệ thống hang động của hồ Thác Bà. Tour du lịch khám phá làng văn hóa Ngòi Tu hứa hẹn là một tour du lịch sinh thái, cộng đồng đầy hấp dẫn, thân thiện thu hút du khách trong và ngoài nước trong chuyến du lịch hành trình khám phá Tây Bắc. Theo số liệu thống kê, từ khi đi vào hoạt động đến nay, Ngòi Tu đã đón nhiều đoàn khách quốc tế, chủ yếu đến từ các nước Đức, Pháp, Ý, Thuỵ Điển, Úc... giúp cho du lịch của địa phương ngày càng phát triển và được đông đảo du khách thập phương biết đến đã chứng minh cho mô hình du lịch cộng đồng ở Ngòi Tu là một hướng đi phù hợp với xu thế hiện nay, không những góp phần làm đa dạng các sản phẩm du lịch mà còn giúp người dân địa phương có thêm việc làm để tăng thu nhập, bảo tồn và phát huy các nét đẹp văn hoá truyền thống. 

Đức Nguyễn