Đến hẹn lại lên, các cấp Hội Nhà báo Việt Nam bắt tay vào với công tác tuyển chọn, thẩm định, sàng lọc tác phẩm báo chí chất lượng cao. Trong bối cảnh khoa học kỹ thuật ngày càng phát triển, công nghệ làm báo ngày càng đổi mới đặt ra những yêu cầu, thách thức mới trong quá trình thực hiện một tác phẩm báo chí chất lượng cao. “Trận địa” công nghệ số hỗ trợ sáng tạo những tác phẩm báo chí cũng đã và đang đặt ra những yêu cầu mới cho hội viên, nhà báo trong nhiệm vụ sản xuất ra những tác phẩm đáp ứng nhu cầu công chúng.

Sức ép đổi mới từ công chúng…

Ngay khi nhận được hướng dẫn tuyển chọn tác phẩm báo chí chất lượng cao, Hội Nhà báo tỉnh thành phố, các Liên Chi hội, Chi hội, các cơ quan báo chí đã kịp thời phổ biến, đặt hàng các sản phẩm báo chí tuyên truyền, phục vụ nhiệm vụ chính trị và bám sát hơi thở cuộc sống… Một trong những câu chuyện đang được quan tâm chính là những đổi mới, sáng tạo cho các tác phẩm báo chí chất lượng như thế nào để xứng tầm, bắt nhịp trong bối cảnh chuyển đổi số báo chí hiện nay.

Công chúng chờ đợi những sản phẩm báo chí không chỉ đặc sắc về chất lượng nội dung thông tin mà còn là những sản phẩm báo chí thu hút, hấp dẫn công chúng “ngay từ cái nhìn đầu tiên” với sức hút từ ứng dụng công nghệ hiện đại. Chẳng thế mà, Điều lệ Giải Báo chí Quốc gia (sửa đổi) đã có bổ sung thêm một số loại Giải mới. Theo đó, Hội đồng Giải Báo chí Quốc gia sẽ trao giải cho các tác phẩm, sản phẩm báo chí sử dụng dữ liệu đa phương tiện và áp dụng quy trình sản xuất, kỹ thuật, công nghệ truyền thông số trong quá trình sáng tạo nội dung và tổ chức sản xuất. Có định dạng độc lập như: Infographic, Video clips, Podcast, tin tức đa phương tiện, mang màu sắc sáng tạo…

Sự thay đổi này đã góp phần thôi thúc tinh thần đổi mới sáng tạo trong hoạt động của các cấp Hội, tạo động lực phát triển báo chí đa nền tảng, đa phương tiện, báo chí dữ liệu. Ứng dụng công nghệ trong báo chí truyền thông hiện đại, thúc đẩy ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số báo chí… Và đó cũng vừa là tiêu chí, vừa là “chìa khoá” cho một sản phẩm báo chí chất lượng cao mà chúng ta đang hướng tới.

Đúng như nhà báo Trần Tiến Duẩn - Tổng Biên tập Báo điện tử Vietnamplus chia sẻ: “Tận dụng những lợi thế về công nghệ số, một số cơ quan báo chí đã nhanh chân xây dựng được tòa soạn hội tụ đa phương tiện, với môi trường làm việc ngày càng hiện đại. Bên cạnh đó, việc sản xuất nội dung báo chí chất lượng cao, sản phẩm dữ liệu lớn, ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo để tạo ra các trải nghiệm có giá trị cho công chúng báo chí được thuận lợi. Những sản phẩm báo chí mới tạo nên tính tương tác hai chiều với độc giả, như phỏng vấn trực tuyến, tạo cảm giác gần gũi hơn giữa bạn đọc và báo. Công nghệ số cũng hỗ trợ nhà báo từ khâu thu thập thông tin, phân tích dữ liệu cho đến sản xuất nội dung và phát hành…”.

Các phóng viên Trung tâm Truyền thông Quảng Ninh tác nghiệp.

Sự trợ lực từ công nghệ đã giúp tạo nên những sản phẩm báo chí mới hướng đến hoàn hảo hơn, vừa mang hàm lượng thông tin cao, vừa đầu tư về công nghệ, đáp ứng nhu cầu của công chúng hiện đại. Nhận định về sự “lấn sâu” của công nghệ vào các hoạt động báo chí như một tất yếu, một số lãnh đạo Hội Nhà báo địa phương cho rằng, tác phẩm tốt, có sự đầu tư nghiêm túc, công phu, nhiều cách thức thể hiện sáng tạo, sinh động, hấp dẫn bạn đọc, thể hiện rõ năng lực chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo báo chí… sẽ là những tác phẩm được quan tâm đặc biệt của Hội đồng thẩm định năm nay.

Về vấn đề này, nhà báo Đỗ Ngọc Hà – Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Quảng Ninh chia sẻ: Hiện nay, báo chí không ngừng thay đổi, việc đánh giá các tác phẩm báo chí không chỉ ở phía các lãnh đạo cơ quan báo chí, lãnh đạo Chi hội, Hội Nhà báo mà “mấu chốt” còn từ phía công chúng. Họ sẽ có cách lựa chọn tác phẩm, góc nhìn toàn diện cả về nội dung và công nghệ. Các tác phẩm báo chí chất lượng cao hội tụ bài toán “nội dung là vua, công nghệ là nữ hoàng” thì sẽ đáp ứng được tốt nhất nhu cầu tiếp nhận thông tin hiện nay.

“Công chúng luôn mong muốn có những sản phẩm báo chí được “làm mới” bởi công nghệ hiện đại. Nó sẽ như “thỏi nam chân” thu hút công chúng và chúng tôi cũng sẽ khuyến khích, động viên hội viên, nhà báo tích cực đầu tư sản xuất, ưu tiên lựa chọn…” – nhà báo Đỗ Ngọc Hà khẳng định.

Đồng quan điểm này, nhà báo Nhà báo Dương Vũ Thông - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo TP. Hồ Chí Minh cho biết: Tại Hội Nhà báo Thành phố Hồ Chí Minh, nhờ có nguồn kinh phí hỗ trợ, hằng năm nhiều lớp bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn, nhiều cuộc tọa đàm, hội thảo, thâm nhập thực tế sáng tác, trao đổi kinh nghiệm tác nghiệp đã được tổ chức. Đặc biệt, các lớp bồi dưỡng ngắn hạn với nội dung phù hợp, sát thực tiễn đã giúp các nhà báo, hội viên cập nhật kiến thức, tiếp cận với những phương pháp và công nghệ làm báo hiện đại.

“Có thể khẳng định để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, phục vụ hiệu quả nhiệm vụ chính trị của các địa phương và cả nước, yêu cầu đặt ra đối với các cơ quan báo chí và những người làm báo là cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và nâng cao chất lượng hoạt động. Trong đó, đầu tư cho các tác phẩm báo chí chất lượng cao là vấn đề cốt lõi, cơ bản và có yếu tố quyết định đến đà tăng trưởng của hoạt động báo chí trong giai đoạn mới. Kế đến là đầu tư cho hạ tầng công nghệ, việc ứng dụng các công nghệ mới, hiện đại vào tác nghiệp báo chí một cách thường xuyên liên tục để đảm bảo tính đồng bộ, tạo điều kiện tốt nhất cho phóng viên, biên tập viên tác nghiệp, phát huy tính sáng tạo của mình để có được những tác phẩm báo chí chất lượng cao…” – ông Thông cho hay.

 “Sức bật” phải thực chất

Khi ứng dụng công nghệ là một lực đẩy cho sản phẩm báo chí chất lượng cao thì đòi hỏi chất lượng và hiệu quả thông tin phải tỷ lệ thuận. Trên thực tế đã chứng minh rằng, các cơ quan báo chí, các cấp Hội Nhà báo coi trọng công nghệ bước đầu đã có những dấu ấn thành công, thậm chí còn có những sản phẩm báo chí đạt giải trên trường quốc tế như Báo Nhân Dân, Đài Tiếng nói Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam… Tất nhiên, những sản phẩm đặc sắc ấy vẫn chưa nhiều bởi nhiều yếu tố: Sự đầu tư về nguồn lực tài chính, công nghệ, con người…

Cho nên, để có một “sức bật” thực chất trong sáng tạo sản phẩm báo chí chất lượng cao đáp ứng yêu cầu luôn là kì vọng, mong muốn hướng đến và đòi hòi sự đầu tư lớn của hầu hết các cơ quan báo chí. Nhà báo Đỗ Ngọc Hà cho rằng, điều cần đặt ra đó là phải luôn coi đổi mới nâng cao chất lượng tác phẩm báo chí là xu hướng tất yếu mà mỗi hội viên phải có trách nhiệm thực hiện. Sự đổi mới, nâng cấp bản thân của các hội viên, nhà báo là rất quan trọng, nên cùng với việc đào tạo, tập huấn từ các cơ quan báo chí, Hội Nhà báo tổ chức thì việc tự học, tự trau dồi cũng rất quan trọng.

“Việc học trở thành nhu cầu tự thân thì từ đó áp dụng vào việc sáng tạo tác phẩm báo chí cũng sẽ là nhu cầu tự thân. Trong bối cảnh AI đang hỗ trợ con người nhiều việc thì sự nâng cấp ấy càng cần kíp… Cho nên hiện nay, Hội Nhà báo chúng tôi thường xuyên trao đổi với các hội viên về công nghệ mới, về xu hướng làm báo mới, thành tựu mới của khoa học công nghệ đặc biệt là trí tuệ nhân tạo… thông qua việc phổ biến trên fanpage, trang web của Hội, nhóm Zalo, coi việc chia sẻ thông tin, kiến thức mới là việc thiết thân, mưa dầm thấm luân nhưng đều đặn hàng ngày….” – Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Quảng Ninh cho hay. 

Hội viên, nhà báo tỉnh Quảng Ninh tác nghiệp.

Đặc biệt, trước thực tế, hiện nay mạng xã hội đã trở thành một “thế lực” cạnh tranh với các phóng viên, nhà báo chuyên nghiệp trên mặt trận thông tin - việc đào tạo nguồn nhân lực làm báo chuyên nghiệp về kiến thức, bản lĩnh, phương tiện, thiết bị hành nghề, kĩ năng nghiệp vụ, ý thức và đạo đức nghề nghiệp là yêu cầu quan trọng hàng đầu hiện nay.

Như ông Dương Vũ Thông cũng nhấn mạnh: “Muốn có tác phẩm báo chí chất lượng cao, bên cạnh việc hỗ trợ kinh phí thì cần chú ý thêm công tác đào tạo, bồi dưỡng cho các phóng viên, biên tập viên về mặt chuyên môn nghiệp vụ. Họ tất nhiên phải là người “đa chức năng”, nếu như trước đây phóng viên có thể chỉ chuyên về chụp ảnh, hoặc chỉ chuyên về viết tin, bài cho báo in… thì nay cần biết quay video clip, biết chụp ảnh, vừa viết bài, biên tập, vừa dàn dựng, lồng ghép âm thanh…

Thực hiện tốt việc đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực báo chí sẽ góp phần nâng cao năng lực của đội ngũ những người làm báo, cùng với công tác hỗ trợ tác phẩm báo chí chất lượng cao như lâu nay chúng ta đã và đang thực hiện, ắt sẽ khơi nguồn sáng tạo trong việc nâng cao bản lĩnh chính trị, sức mạnh và uy tín của hoạt động báo chí cách mạng trong giai đoạn hội nhập và phát triển”.

Theo Nhà báo và Công luận